I ULO 2011

1. Czym było Polis i Agora.

- Polis- państwo-miasto w star. Grecji
- Angora- plac (centrum) w miastach star. Grecji

2.  Czym był kodeks Hammurabiego.

- zasługą króla Hammurabiego było wprowadzenie pierwszego w dziejach ludzkości kodeksu prawnego. Prawa wydane przez niego były bardzo surowe (oko za oko, ząb za ząb) i niesprawiedliwe, chroniło możnych, wysoko urodzonych.

3. Omów panowanie Andegaweńskie. ( omówiłem ich panowanie ziemią Polską i nie wiem czy nie trzeba omówic ich calego panowania jak coś dacie znać i sie zrobi )

- Zgodnie z zawartym w 1339 r. układem w Wyszehradzie w razie bezpotomnej śmieci Kazimierza Wielkiego tron polski miała odziedziczyć rządząca Węgrami dynastia Andegawenów.

- Zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami kolejnym królem polskim zostaje Ludwik Andegaweński.

- Potężna opozycja próbowała nawet oderwać od Korony Wielkopolskę, Ludwikowi udało się jednak utrzymać jedność państwa.

- Ludwik Andegaweński rzadko bywał w Polsce. Twierdził, że nie może znosić polskiego powietrza. W jego imieniu władze sprawowali regenci matka Elżbieta Łokietkówna, książę Władysław Opolczyk i Zawisza z Kurozwęk. Nie można mu jednak zarzucić, że się Polską nie interesował. Wiele problemów w tym okresie, nie było tylko problemami węgierskimi, ale również polskimi  zagrożenie krzyżackie, walka z dynastią Luksemburgów czy wspólne interesy na Rusi Halickiej.

- Dzięki otoczeniu opieką kupców i przyznaniu im znacznie większych swobód i możliwości handlu, gospodarka kwitła. Ponadto zwalniał z ceł, potwierdzał i rozszerzał przywileje, zwracał miastom wsie. Wszystko to miało na celu nie tylko rozwój ekonomiczny, ale również poszukiwanie poparcia dla zapewniania sukcesji tronu polskiego dla jego córek. Podobnie jak Kazimierz Wielki, Ludwik Węgierski nie posiadał syna.

- Najważniejszym jednak przywilejem, który stał się fundamentem siły polskiej szlachty był wydany w 1374 roku przywilej koszycki. W zamian za objęcie tronu polskiego przez jedną z córek Andegawena po jego śmierci, król zwalniał szlachtę z podatku zwanego poradlnym z wyjątkiem 2 groszy z łana chłopskiego. Oznaczało to nie tylko poważne uszczuplenie dochodów królewskich, ale przede wszystkim dzięki temu szlachta uzyskała możliwość wpływania na politykę państwa. Bez jej zgody król nie mógł uzyskać zgody na dodatkowe opodatkowanie. Odtąd władza monarsza sukcesywnie będzie coraz bardziej ograniczana przy jednocześnie rosnącej roli wręcz dominacji stanu szlacheckiego.
Umierając w 1382 r. Ludwik Węgierski miał gwarancję sukcesji dla jednej ze swoich córek.

- Jako następczyni tronu polskiego po swoim ojcu. Początkowo miała nią być starsza siostra Jadwigi, Maria. Ostatecznie po dwóch latach pertraktacji, toczącej się w tle wojnie domowej zgodzono się na Jadwigę. 16 października 1384 roku młodziutka Andegawenka została królem Polski.

- W 1378 roku miały miejsce wstępne zaślubiny Jadwigi z ośmioletnim Wilhelmem Habsburgiem. Kilka lat później racja stanu wymagała jednak zerwania tego ożenku. Po objęciu tronu polskiego szlachta oczekiwała, że Jadwiga wyjdzie za mąż za trzydziestoczteroletniego wielkiego księcia litewskiego Jagiełłę. 18 lutego 1386 roku udzielono królewskiej parze ślubu. Nieustępliwa wobec Zakonu Krzyżackiego odegrała znaczącą rolę w doprowadzeniu do zgody między Witoldem a Jagiełłą. Nie można też zapominać o odnowieniu przez nią uniwersytetu w Krakowie.Władczyni umarła, mając niespełna dwadzieścia sześć lat 17 lipca 1399 r. Cztery dni wcześniej zmarła jej przedwcześnie powita trzytygodniowa córeczka Elżbieta Bonifacja.

- Rządy węgierskich Andegawenów trwały w Polsce zaledwie kilkanaście lat. Często zapomniani między dwoma potężnymi dynastiami  Piastami i Jagiellonami zapewnili ciągłość władzy i istnienia państwa polskiego. To także dzięki nim Polska w kolejnych wiekach weszła w złoty wiek i szczyt swej potęgi.

4. Wybierz pierwsze ludy zamieszkujące Mezopotamię.

-Sumerowie
- Akadyjczycy
- Asyryjczycy
- Amoryci
- Huryci
- Kasyci
- Chaldejczycy

5. Przedstaw budowę ustroju Aten w dobie Peryklesa.

- W okresie jego rządów demokratyczny ustrój Aten umocnił się i rozwinął. Była to jednak demokracja wolno urodzonej mniejszości obywateli i to tylko mężczyzn (powyżej 20 roku życia). Niewolnicy, kobiety (nawet wolne) i mieszkańcy Aten nie posiadający obywatelstwa ateńskiego nie mieli żadnych praw. Mimo, że prawa obywatelskie miało tylko 40 tysięcy z populacji liczącej ponad pół miliona ludzi, była to demokracja w najczystszej formie. Około 457r. p.n.e. z inicjatywy Peryklesa ustanowiono prawo o wynagrodzeniu dla sędziów. Miało to bardzo istotne znaczenie dla rozwoju demokracji, bo umożliwiało pełnienie obowiązków sędziowskich obywatelom mniej zamożnym. Prawdopodobnie też za sprawą Peryklesa zagwarantowano najuboższym obywatelom obrońcę z urzędu. Okres panowania Peryklesa określany jest często "złotym wiekiem", jako że w tym czasie Ateny osiągnęły najwyższy poziom rozwoju politycznego (demokracja)

6. Egipt darem Nilu.

- Dolina i delta Nilu tworzą oazę między pustynią Libijską na zachodzie, a pustynią Arabską na wschodzie. Dzięki obecności wody klimat stał się tu łagodniejszy i mogła rozwinąć się roślinność . Te czynniki spowodowały, że nad brzegami Nilu zaczęły się osiedlać pierwsze, początkowo niewielkie, grupy koczowników. Jednak bez wylewów rzeki, które corocznie użyźniały dolinę, życie nie byłoby tu możliwe. Oto dlaczego grecki historyk Herodot, który zwiedzał Egipt w V wieku p.n.e., napisał: "Egipt jest darem Nilu"

7. Wymień style architektury Greckiej,opisz je-podaj przykłady.

- Porządek dorycki jest on najstarszym z trzech stylów greckich. Charakteryzuje się dużymi wymiarami kolumn o surowym konturze. Daje wrażenie siły i monumentalności czyli okazałych i wielkich rozmiarów. Styl dorycki cechuje powaga i dostojeńswo. Jest masywny i surowy. Wprowadza minimalną liczbę ozdób i wszelkich detali.

- Porządek joński powstał on w okresie archaicznym . Wykształcił się w koloniach jońskich, na wybrzeżach Azji Mniejszej, a główne zastosowanie znalazł w Mezopotamii, Anatolii i Syrii gdzie charakterystyczną cechą było bogactwo i ozdobność szczegółów. Kolumny zwężają się ku górze oraz są one szerzej rozstawione.

- Porządek koryncki jest to najpóźniejszy styl. Powstał w okresie hellenistycznym. Jest on bardzo rzeźbiarski i dekoracyjny. Kolumny i ich proporcje są zbliżone do jońskich, lecz główna różnica znajduje się w głowicy, która ma kształt kielicha uformowanego z ustawionych w dwóch rzędach liści akantu.

8. Podstawowe różnice między gospodarką czasów starożytnych a średniowiecza. ( nie wiem czy dobrze)

średniowiecze :
- pług koleśny (na kołach) z żelazną odkładnicą
- używano kos
- metalowe brony
- żelazna siekiera
- chomąt -rodzaj uprzęży, najczęściej drewnianej i podbitej skórą dzieki temu koń mógł ciągnąć wóz z większą prędkością i na większe odległości
-prowadzono nowy system uprawy ziemi - trójpolówka

starożytność
- gałęzie używane  do wyrównywania i spulchniania powierzchni gleby
- używano sierpów

9. Wygląd ustroju Republiki Rzymskiej.

-Lud gromadził się na zgromadzeniach ludowych. Owe zgromadzenia miały władzę prawodawczą i sądowniczą. W senacie zasiadali bogaci patrycjusze, władza polityczna i administracyjna. Urzędnicy realizowali polecenia zgromadzeń ludowych i senatu w poszczególnych prowincjach i instytucjach.

10. Przedstaw główne kierunki polityki zagranicznej wewnętrznej MIESZKA I.

-

11. Przyczyny wypraw KRZYŻOWYCH.

a)polityczne :

- narastające zagrożenie ze strony Turków Seldżuckich
- rywalizacja papiestwa z cesarstwem o wpływy w Europie (tzw. spór o inwestyturę)
- zajęcie Palestyny przez Turków Seldżuckich (połowa XI w.)
- przeciwko niewiernym i odbiciu Ziemi Świętej i Jerozolimy

b)gospodarcze :

- chęć wzbogacenia się przez biedne rycerstwo (zwłaszcza młodszych synów rycerzy nie posiadających prawie żadnego majątku), biedotę miejską i chłopów
- zablokowanie przez flotę turecką handlu morskiego z Indiami i Bliskim Wschodem

c)społeczne :

- gwałtowny wzrost demograficzny w Europie Zachodniej i związany z tym "głód ziemi"
- obietnica złożona przez Papieża dotycząca odpuszczenia grzechów i zbawienia duszy
- gnębienie pielgrzymów do Ziemi Świętej przez Turków wzbudzało oburzenie w świecie chrześcijańskim

12. Skutki wypraw KRZYŻOWYCH.

- ogromny wzrost znaczenia papiestwa i miast włoskich, które zaopatrywały krzyżowców (zapewniały transport, wyżywienie i sprzęt), zwłaszcza Wenecji, Genui, Pizy
- zintensyfikowanie handlu lewantyńskiego (z Bliskim Wschodem)
- przenikanie się kultur wschodniej i zachodniej co przyniosło cywilizacji zachodniej duże korzyści
- powstanie chrześcijańskich królestw, rządzonych na wzór feudalny ( Królestwo Jerozolimskie, Księstwo Antiochii, hrabstwa Odessy i Trypolisu)
- założenie zakonów rycerskich (Templariuszy, Joannitów, Krzyżaków), których zadaniem była ochrona ziem chrystusowych i zapewnianie bezpieczeństwa pielgrzymom
- narodziny w Europie niechęci do innowierców-heretyków i Żydów (dla tych ostatnich zakładano nawet osobne osiedla albo ich znakowano, najczęściej gwiazdą Dawida w widocznym miejscu)
-udoskonalenie sztuki bodowania zamków i fortyfikacji

13. Wyjaśnij pojęcie feudalizmu.

- rodzaj ustroju społecznego, politycznego i gospodarczego państwa wyróżniający się słabą władzą monarchy, a silną - władców feudalnych, istnieniem zależności osób między sobą, a także istnieniem renty feudalnej

14. Podział społeczeństwa w średniowiecznej Polsce.

- Społeczeństwo średniowieczne nie było jednolite i dzieliło się na stany, czyli warstwy, które różniły się między sobą pod względem praw i obowiązków. W większości państw europejskich były to:

- duchowieństwo
- rycerstwo
- mieszczaństwo
- chłopstwo

15. Opisz przyczyny i skutki sprowadzenia ZAKONU KRZYŻACKIEGO do Polski.

Skutki:
- Bunt ludności na Żmudzi należącej od 1398r do Krzyżaków.
- Napady na obszary Litwy przez Krzyżaków
- Śmierć królowej Jadwigi wpłynęła na pogorszenie stosunków Polsko-Krzyzackich
- Polsko-Krzyżackie spory graniczne (o Sanok i Drezdenko)
- Krzyżackie oskarżenie Litwy o pozorny chrzest
- Sojusz polsko-litewski przeciw Krzyżakom.

przyczyny:
- Rozbicie dzielnicowe Polski osłabiło państwo
- 1440r powstanie Związku Pruskiego (został założony przez miasta oraz rycerstwo Prus dla obrony przed samowolą władz zakonnych)
- Ok. III 1454  akt inkorporacji (przyłączenie Prus do Polski)
- Wypowiedzenie wojny
- II 1454  powstanie zbrojne w Prusach.

16. Przyczyny upadku CESARSTWA RZYMSKIEGO.

- Jedna z początkowych i chyba najważniejszych przyczyn upadku cesarstwa rzymskiego był jego podział w 395r przez Teodozjusza wielkiego. Podział ten Doprowadził do Rozpadu wewnętrznego już wcześniej wyniszczonego przez korupcje, biurokracje oraz wysokie podatki cesarstwo rzymskie.

- Większość stanowisk w państwie obejmowali niemający pojęcia o sprawowaniu władzy arystokraci, którzy kupowali stanowiska i zaszyty.

- Wojny domowe miedzy dowódcami legionów o zdobycie tronu. Skutkiem tego było osłabienie wojsk rzymskich i granic cesarstwa. Skutkiem tego było jeszcze większe rozchwiane ekonomiczne i zmniejszenie stabilności państwa, co ułatwiło barbarzyńcom podbój Rzymu.

- Problemem Rzymu było także chrześcijaństwo, które miało ogromny wpływ na destabilizacje państwa, ponieważ w tak ogromnym państwie organ kościelny i państwowy nie są w stanie wspólnie, poprawnie funkcjonować

- Nie można zapomnieć o chorobach zarówno fizycznych jak i psychicznych, które wywołane zostały przez wszechobecny ołów z którego było  wykonywane sztućce naczynia oraz kanalizacja wodna.

- W roku 590 w Rzymie wybuchła epidemia dżumy, która jeszcze bardziej zdziesiątkowała ludność.

"Nieumiejętne sprawowanie władzy. wywołało to efekt domina. źle sprawowana władza doprowadziła do wojen domowych, wojny do większych podatków, podatki do głodu ludność, głód do chorób i śmierci a następstwem tego była ograniczona produkcja rolna tak osłabione państwo było łatwym łupem dla najeźdźców, którzy w łatwy sposób mogli przejmować kolejne tereny."

17. Czym był i czego dotyczył spór o inwenturę.

- spór między władcą Świętego Cesarstwa Rzymskiego - Henrykiem IV a papieżem Grzegorzem VII o mianowanie biskupów, w istocie jednak chodziło o panowanie nad ówczesnym światem chrześcijańskim, ponieważ obozy papieski (gregoriański) i cesarski chciały realizować własną wizję uniwersalistycznej Europy.

- Kwestia inwestytury była o tyle ważna, że arcybiskupi i opaci nie byli tylko duchownymi, ale także sprawowali ważne urzędy państwowe i byli dysponentami majątków nadanych przez króla.

18. Ukaż zalety polityki wewnętrznej KAZIMIERZA WIELKIEGO.

- podjął reformę systemu skarbowego i administracji
- wprowadził jedną monetę dla całego królestwa (grosz)
- jednakowe obciążenie skarbowe i wojskowe
- Skarb państwa był zasilany przez bezpośrednie podatki oraz dochody z majątków królewskich.
- powołał radę królewską, której skład ustalał monarcha
- wprowadził urzędy centralne, takie jak podskarbi i podkanclerz królestwa
- państwo Kazimierza Wielkiego było monarchią stanową
- założył Uniwersytet w Krakowie w 1364 roku

19. Przyczyny wojny STULETNIEJ.

- Król Anglii Edward III uważał się za bliższego pretendenta do tronu francuskiego niż Walezjusze,
- Filip VI król Francji dążył do odebrania Plantagenetom ziem na teren Francji.
- Anglia sprzeciwiała się zajęciu przez Francję Flandrii [Anglia z nią powiązała się gospodarczo]
- Francja popierała samodzielność Szkocji a tę chciała podporządkować sobie Anglia
- Biedne recyerstwi francuskie i angielskie chciało wojny bo się mieli bogacić
-Decyzja Filipa VI w 1337 o inkorporacji Ziem Plantagenetów