I ULO 2011

1.    Co symbolizuje Odys i dlaczego?
Był królem Itaki i jednym z najmądrzejszych, najbardziej przebiegłych ludzi starożytności. To on nakłonił Achillesa do wzięcia udziału w wojnie trojańskiej, to Odyseusz wymyślił konia trojańskiego, podstęp, który zagwarantował zwycięstwo greckich wojsk pod Troją.
Po wojnie trojańskiej trwającej 10 lat Odyseusz kolejne 10 lat wracał do swojej Itaki – ojczyzny. Dlatego podmiot uspokaja go, mówi, aby nie denerwowało go to, iż cierpi i popełnia błędy. Bywają w życiu drogi proste, ale też są manowce, czyli bezdroża, wertepy. Oznaczone drogi symbolizują sytuacje jasne w życiu i cele, jakie człowiek osiąga. Z kolei manowce symbolizują chaos i zagubienie. Czasem nie panujemy nad swoim życiem i wiedzie nas ono w nieznane…
2.    Co to jest epos i inwokacja?
Epos, epopeja, dłuższy utwór, zwykle wierszowany, przedstawiający dzieje bohaterów na tle ważnych wydarzeń historycznych. Najstarszy gatunek epiki, znany już na starożytnym Wschodzie.
Inwokacja- rozwinięta, pełniejsza treściowo apostrofa, umieszczona na początku utworu, najczęściej epopeja Zawiera z reguły prośbę autora skierowaną do istoty nadprzyrodzonej(Bóg, muza). Słynne inwokacje spotykamy w Iliadzie. Odysei, Panu Tadeuszu.
      3. Dlaczego starożytna Grecja stanowi źródło kultury europejskiej?
Filozofia i nauka
Dorobek starożytnej Grecji w dziedzinie nauki jest nie do przecenienia. Znajomość greckich tekstów wywierała niezwykle ważny wpływ na naukowców i myślicieli wszystkich okresów. Najważniejszymi myślicielami starogreckimi, na których do dziś powołują się nowe myśli filozoficzne, byli Arystoteles, Sokrates i Platon. Dla historii, szczególną wagę posiadają typologie państwa opracowane przez Arystotelesa oraz teorie państwa Platona. W medycynie, do dziś obowiązuje kodeks etyczny opracowany przez Hipokratesa - przysięga hipokratesowa, którą do dziś składają wszyscy lekarze. Starożytni Grecy położyli też podwaliny pod anatomię i farmaceutykę. Także to starożytni Grecy zapoczątkowali naukę w obszarze Morza Śródziemnego. Tales z Miletu, jako pierwszy nie doszukiwał się przyczyny rzeczy w nadnaturalnych właściwościach przyrody, a usiłował opisywać ją za pomocą odtwarzania jej praw. Matematyka została rozwinięta przez Pitagorasa, algebra została opracowana przez innego myśliciela - Diofanta Aleksandryjskiego. Tymczasem Euklides odpowiada za opracowanie podstaw geometrii. Do rozwoju matematyki przyczynił się tez Archimedes, uważany za tego, który jako pierwszy obliczył wartość liczby "pi". Nauki geograficzne zostały zapoczątkowane i rozwinięte przez Erastotenesa. Filozofowie greccy rozwinęli też astronomię. Arystarch z Samos jako pierwszy przedstawił teorię heliocentrycznego modelu układu słonecznego, tymczasem geocentryczna koncepcja Ptolemeusza przeważyła i to ona, choć niewłaściwa, zdominowała wyobraźnię naukowców do czasów Kopernika i Galileusza.

Sport

Nie do przecenienia jest też wpływ starożytnej Grecji dla rozwoju sportu. To starożytni Grecy wymyślili przecież olimpiadę, panhelleńkie igrzyska sportowe, w której udział brali przedstawiciele wszystkich polis. Olimpiada właściwie oznacza czas jaki upływa pomiędzy poszczególnymi igrzyskami, co istotne, pomiar lat zgodnie z mijającymi olimpiadami świadczy o wadze sportu dla starożytnych Greków. Początek kalendarza greckiego wyznaczały najstarsze igrzyska. Igrzyska były wydarzeniem politycznym, zakazane było prowadzenie działań wojennych w trakcie ich trwania. Miały też wymiar religijny. Pierwsze igrzyska olimpijskie miały mieć miejsce w 776 roku na stadionie olimpijskim w Olimpii. Do dziś przetrwały takie dyscypliny olimpijskie, jak boks, zapasy, skok wzwyż, rzut oszczepem, rzut dyskiem.
Architektura, rzeźba, malarstwo
Charakterystyczne style architektoniczne rozwinięte przez starożytnych Greków do dziś wyznaczają standardy estetyki. Przejęte przez starożytny Rzym, poprzez style neoklasycystyczne pozostają chętnie wykorzystywane przez architektów. Masywny styl dorycki wyewoluował w bardziej lekki styl joński, by wreszcie ustąpić miejsca ozdobnemu stylowi korynckiemu. Prostokątne i otoczone kolumnadą, posiadające trójkątny fronton świątynie starogreckie z marmuru lub wapienia do dziś wyznaczają kanon architektury klasycznej. Starożytni Grecy wynaleźli tez łuk, który w pełni stosowany był dopiero w okresie rzymskim dzięki udoskonaleniu technik budowniczych i odkryciu nowych materiałów.
Fidiasz i Praksyteles Ateński uważani są za twórców kanonu greckiej rzeźby. W swych pracach uwzględniali znany im dorobek matematyki i anatomii, dzięki czemu ich dzieła były wiernym odzwierciedleniem piękna ludzkiego ciała i jego harmonii.
Literatura i mitologia
Poematy Homera i Hezjoda uznawane są za najstarsze dzieła epiki europejskiej i na trwałe ustaliły kanon dzieła epickiego. Za twórców liryki uznaje się grecką poetkę Safonę oraz Pindara, twórcę liryki chóralnej. Ezop jest jednym z najstarszych znanych bajkopisarzy. Dla literatury greckiej, szczególne znaczenie miał teatr, sztuka niezwykle ceniona ze względu na jej znaczenie dla kultu religijnego i obrzędowości. Ajschylos, autor trylogii Oresteja, udoskonalił teatr i odciął go od pierwotnej, bardzo obrzędowej formy. Reforma Ajschylosa polegała na wprowadzeniu drugiego aktora dla tworzenia lepszego efektu dramatycznego. Teatr starogrecki cechował się też bardzo ważną rolą chóru, który przedstawiał akcję oraz komentował zdarzenia. Literatura starogrecka zapoczątkowała tez inne gatunki literackie, jak esej, studium. W czasach starożytnych powstały pierwsze opracowania historyczne, których autorami byli Herodot i Tukidydes.
Starogrecka mitologia, choć była częścią politeistycznej religii, wywarła kolosalny wpływ na kulturę europejską i przetrwała do dziś jako źródło inspiracji, tropów i archetypicznych historii. Panteon greckich bogów, choć od dawna zatracił charakter sakralny, jest do dziś żywy jako podwalina dla klasycznej epiki.
3.    Jakie znasz utwory literackie zainspirowane kulturą starożytnej Grecji? Podaj tytuły i autorów.
„Na historię trojańską” oraz trzy treny: Tren X, Tren XIV, Tren XV. „Odprawa posłów greckich”  Jan Kochanowski.
„Grób Agamemnona” Juliusza Słowackiego.
„Nike, która się waha”. Zbigniew Herbert.
,,Mitologia”. Jan Parandowski.
4.    Co to jest epikureizm i stoicyzm?
jest tworem Epikura; uważał on, że celem człowieka jest szczęście, które utożsamiali z przyjemnością. Szczęście to przyjemność, do której dąży się poprzez rozum i cnotę. Według Epikura życie jest krótkie i należy z niego korzystać (stąd motto Carpe Diem- chwytaj dzień). Epikurejczyk prowadząc życie mądre, sprawiedliwe, wyznające zasady moralne osiąga szczęście.
Stoicyzm postawa życiowa polegająca na zachowaniu spokoju, hartu ducha i opanowania w trudnych sytuacjach (znoszenie ze stoicyzmem niepowodzeń życiowych).
5.    Co to jest mit i jakie znasz mity?
Mit - jest to opowieść sakralna stanowiąca fundament wierzeń w religiach naturalnych; w alegorycznej lub symbolicznej formie przedstawia początki świata bogów (teogonia), powstanie kosmosu (kosmologia), pojawienie się pierwszych ludzi, kultury i instytucji społecznych; wyjaśnia naturę oraz sens życia i śmierci, dobra i zła, a także ostateczne przeznaczenie człowieka i świata (eschatologia); pierwotnie przekaz ustny, w formie zapisanej stał się podstawą twórczości literackiej. Mit nie jest tylko opowiadaniem – jest zbiorem informacji. Za pomocą symboli i odniesień do realnego życia mity przekazują w przystępny sposób prawdy życiowe bądź wyjaśniają zjawiska przyrody, których ówczesny człowiek nie był w stanie zrozumieć.
Mity spełniały następujące funkcje:

- poznawczą (wyjaśnienie niezrozumiałych zjawisk, głównie przyrodniczych, np. wulkany,
trzęsienia ziemi, pioruny);
- światopoglądową (wyznaczały system wierzeń i normowały życie społeczności greckiej),
- sakralną (utrwalały wzorce obrzędowe i schematy zachowań rytualnych, np. składanie
ofiar).
mit o Prometeuszu, mit Demeter i Kora, Opowieść o Narcyzie, dzieje Edypa, Historia Odyseusza
7. Co jest tematatem "Odysei" Homera? Przedstaw jedną z przygód bohatera eposu.
historia Odyseusza – przebiegłego króla Itaki, który prze dwadzieścia lat był poza rodzinnym domem ukazuje pragnienie poznawania świata, nieustannej wędrówki, ale również niedolę człowieka oddzielonego od rodziny.
Syreny-Podróż głównego bohatera do domu prowadzi go do wyspy syren. Syreny śpiewając pięknie przyciągają do siebie żeglarzy, po czym ich statki ulegają zniszczeniu a oni sami giną. Odyseusz mówi swoim ludziom żeby zatkali sobie uszy woskiem pszczelim, żeby nie usłyszeli śpiewu. Mówi także żeby przywiązać go do masztu, aby nie mógł pójść do syren gdy usłyszy ich głos. Załoga patrząc na Odyseusza uwalnia go dopiero gdy ten zaczyna zachowywać się spokojnie. Dopiero wtedy wyjmują wosk z uszu.
8. Jaki przebieg miał pojedynek Hektora z Achillesem w "Iliadzie" Homera?

Ci dwaj najsławniejsi i najmężniejsi wojownicy musieli stanąć do wspólnej walki, która toczyła się pod murami starożytnej Troi. Początkowo maksymalnie skupiony, ale i opanowany Hektor, oczekuje na swojego przeciwnika, rozważając domniemany przebieg zbliżającej się walki. Sprzeciwił się on prośbom matki i ojca, by zaniechać starcia z Achillesem, według niego musi on stanąć do pojedynku, który będzie walką o honor i męstwo. Zauważmy jednak, że gdy Hektor zauważa prędkonogiego Achillesa, jak dotąd niepokonanego przez nikogo, ogarnia go przejmujący strach i rozpoczyna on odwrót. Achilles rusza w pogoń za Hektorem, w rezultacie wojownicy trzy razy okrążają Teby. Jednak wkrótce Hektor, oszukany przez boginię mądrości Atenę, a z pomocą boga Apollona, ponownie staje do walki.
W ten sposób mamy okazję zobaczyć Hektora, który mimo świadomości prawdopodobnej porażki, podejmuje wyzwanie. Mówi: Lecz teraz serce każe mi stanąć i zetrzeć się z tobą. Zwyciężę ciebie lub zginę. Honor nakazuje mu podjąć walkę. Mając przeczucie, że zginie podczas pojedynku, prosi Achillesa, żeby po walce wydał jego ciało Tebańczykom. Ten jednak stanowczo mu odmawia, ukazując swą prawdziwą twarz, zawziętą i bezlitosną. Przez Achillesa przemawia zazdrość, pragnienie zemsty.
Rozpoczyna się krwawa walka, podczas której przewagę ma Achilles, jednak Hektor walczy dzielnie i odważnie. Podkreśla: Teraz dosięgła mnie Mojra. Jednak nie padnę bez walki, a w śmierć nie odejdę bez sławy. Składa obietnicę, że do ostatniej minuty swojego życia będzie walczył heroicznie w imię obrony Ojczyzny, da z siebie wszystko. Wkrótce po tych słowach zostaje śmiertelnie ranny.
Krótko przed śmiercią ponownie błaga Achillesa o poszanowanie jego zwłok, jednak i tym razem pozostaje on nieprzebłagany. Achilles jawi się nam jako bezlitosny zabójca, który mimo odniesienia przez siebie zwycięstwa, nie potrafi uszanować przeciwnika, kieruje się jedynie pragnieniem zemsty i żądzy krwi. Achilles działa po wpływem emocji, zupełnie zapominając czym jest rozsądek. Zupełnie zapomniał, że oprócz wojownika jest człowiekiem i w związku z tym powinien szanować ludzkie i boskie prawo szacunku względem zmarłego.
9. Jakie wydarzenia zostały przedstawione w micie o Syzyfie?
Jest to historia, której bohater pragnie za wszelką cenę stać się nieśmiertelnym, ale jest to niemożliwe. Jego celem jest przechytrzenie bogów, by odsunęli od niego starość i śmierć Bogowie jednak zgadują jego zamiary i szybko je unicestwiają i prowadzą do klęski Syzyfa. Nie może on mieć właściwości, które mają bogowie. Bogowie chcą go nawet ukarać - ma on wtaczać pod wysoką górę olbrzymi kamień; gdy jest on już u samej góry, spada na ziemię i trzeba go wtaczać raz jeszcze; tak jest za każdym razem. Od tej historii wziął się nawet związek frazeologiczny - syzyfowe prace, który oznacza działanie bezcelowe, nie przynoszące skutków.
10. . Jakie postawy wobec życia zostały zawarte w  " Pieśniach " Homera?
Horacy napisał wiele utworów o bardzo różnorodnej i bogatej tematyce. Przeważają wśród nich utwory o charakterze refleksyjnym. Głosi w nich poeta swą mądrość życiową będącą swego rodzaju mieszanką elementów stoickich i epikurejskich. Bardzo charakterystyczne dla poety elementy to pragnienie życia swobodnego, niezależnego, ale też spokojnego i beztroskiego. Największe szczęście daje człowiekowi spokój ducha, który będzie niezależny od okoliczności zewnętrznych i odmian losu. Nikt z nas nie jest w stanie przewidzieć, co przyniesie nam los - jak mówił poeta: "Nie pytaj próżno, bo nikt się nie dowie,/ Jaki nam koniec budują Bogowie." Nie powinniśmy, więc wybiegać myślą w zbyt daleką przyszłość tylko "łapać dzień", czyli cieszyć się życiem, korzystać z jego uroków, ani zbyt wiele od życia nie oczekiwać. Kto bowiem trzymał się będzie w życiu „złotego środka”, ten będzie potrafił przygotować swój umysł na zmienność losu. Cytowany powyżej utwór jest dla odbiorcy swego rodzaju zachętą do takiego właśnie postępowania. Horacy zwraca nam uwagę, abyśmy, biorąc pod uwagę szybko upływające życie godzili się z losem i przyjmowali na siebie wszystko, co on nam niesie.
Podobnie w odzie 11 z księgi II zwraca nam uwagę, że my do szczęścia nie potrzebujemy zbyt wiele, natomiast powinniśmy się spieszyć z korzystaniem z życia gdyż szybko: „Mija piękność i młodość wesoła”. Na niektóre rzeczy będzie za późno i potem będziemy żałować, że nie wykorzystaliśmy go jak należy. Jako alternatywę na smutki poleca nam Horacy dzban dobrego wina, który rozpędzi troski.
Nie jest to zresztą jedyny utwór, w którym pojawiałby się motyw wina. Używa go poeta wielokrotnie w pieśniach biesiadnych. Wino wyzwala człowieka od trosk, rozwiązuje języki, wydobywa najbardziej skryte myśli i pragnienia. Potrafi dodać śmiałości ubogiemu, a za jego sprawą potrafią zniknąć wszelkie trudności. Dla trzeźwych Bóg przeznacza tylko troski. Nie oznacza to jednak, że poeta namawia do nadużywania trunków. Niejednokrotnie, bowiem – tak jak w odzie 27 z księgi I – przestrzega Horacy przed jego nadużyciem.
Z myślą o urokach życia kojarzy się jednak często myśl o śmierci. To ona – wszechwładna i potężna decyduje o nieuchronnym końcu naszego istnienia. Nie wydaje się jednak, że zasmuca ten fakt poetę. Zachęca on raczej do porzucenia troski o nietrwałe, doczesne dobra i do radowania się z uroków świata. Horacjańskie przezwyciężenie śmierci zawiera się w słynnej odzie „Exegi monumentum”. To jego twórczość zapewni poecie nieśmiertelność i tym samym zwycięstwo nad śmiercią.
Wiele utworów poświęcił Horacy refleksji moralnej głosi w nich zasady, które zdaniem poety każdemu są niezbędne do życia. Tak na przykład w odzie 10 z księgi II zaleca trzymania się wspomnianego już wcześniej „złotego środka”. Życie ludzkie jest tu porównane do żeglugi, w czasie, której nie powinniśmy puszczać się na pełne morze. Nie powinniśmy jednak również trzymać się zbyt kurczowo skalistego wybrzeża. Pod tymi obrazami kryje się kilka wskazówek moralnych, abyśmy chronili się przed nędzą, ale też unikali bogactwa, które budzi zawiść innych.
11. Jaka jest fabuła mitu o Narcyzie?
Był sobie piękny chłopiec imieniem Narcyz. Wszystkie nimfy go znały, bo wciąż przesiadywał w lasach i górach.  Kochały się w nim, ale on kochał tylko łowy i nie chciał słyszeć o innej miłości. Gdy jednak raz nachylił się nad strumieniem, by napić się wody, ujrzał własne odbicie. Zdumiał się nad swą pięknością i z owego zdumienia zrodziła się miłość. Narcyz zakochał się sam w sobie. Nie mogąc odwzajemnić miłości stale spoglądał w źródło. W końcu umarł z tęsknoty, a gdy go złożono w ziemi, na grobie wyrósł kwiat o białych płatkach i złotym sercu, który nazwano - narcyzem.
12. Jakie są cechy dramatu?
- jest przeznaczony do realizacji teatralnej (podział na role)
- podział na tekst główny (wypowiedzi bohaterów) i tekst poboczny-didaskalia (wskazówki dla realizatorów przedstawienia)
- podział na akty i sceny
- o świecie przedstawionym dowiadujemy się z działań i wypowiedzi bohaterów.
13. O czym opowiada mit o Narcyzie?
Ukazuje wadę ludzkiej natury, jaką jest egoizm. Młody Narcyz odrzucając zaloty nimf, naraził się na ich gniew. Urażone boginki sprawiły, że chłopak, pochylając się nad źródłem, zakochał się sam w sobie. Przez tę miłość nie możliwą do spełnienia zmarł. Jest to opowieść o uwielbieniu samego siebie i odwróceniu się od świata. Uczucie jakie przeżywa Narcyz jest niemożliwe do zaspokojenia. Najważniejszym przesłaniem tego mitu jest motyw iluzji, złudzenia i pomyłki. Mit ten uzyskał szczególne znaczenie: nieszczęśliwy młodzieniec stał się wyrazicielem daremnego i złudnego pragnienia, aby uchwycić zawarte w kształcie cielesnym piękno.
14. Z jakich części składa się tragedia antyczna?
1.Prologu = wstępu; aktor wygłaszał zapowiedź tragedii, dialog zapowiadający treść utworu ( np. dialog Antygony z Ismeną).
2.Parados -wejście chóru na scenę, pierwsza pieśń chóru.
3.Epejsodion -czyli "epizod", część akcji.
4.Stasimon -czyli komentarz chóru.
5.Epejsodion -kolejne wydarzenia.
6.Stasimon -znów komentarz chóru.
7.Exodos = zakończenie, ostatnia pieśń, wyjście chóru.
15. W którym z mitów występuje motyw labiryntu? Przedstaw jego treść.
Dedal, ojciec Ikara, był ateńskim kowalem. Mimo że należał do najwybitniejszych rzemieślników i wynalazców, jego uczeń Talos prześcignął go w sztuce – zazdrosny Dedal zabił więc go, po czym uciekł z Aten na rządzoną przez Minosa Kretę. Tam na życzenie króla wybudował Labirynt, budowlę mającą być siedzibą Minotaura, potwora o kształcie pół człowieka, pół byka, spłodzonego przez żonę Minosa Pazyfae i byka – była to kara zesłana na władcę przez Posejdona.
Minos nie chciał wypuścić z wyspy Dedala, gdyż kowal dopomógł Pazyfae w odbyciu stosunku z bykiem budując dla niej przebranie krowy. Uwięził go wraz z synem w Labiryncie – Pazyfae dopomogła mu jednak w ucieczce. Ponieważ morze i ląd było pilnie strzeżone przez wojska kreteńskie, Dedal postanowił wraz z Ikarem uciec z wyspy, wzbijając się w powietrze za pomocą własnoręcznie skonstruowanych skrzydeł. Skrzydła te zbudowane były z piór spojonych woskiem.
16. Jak jest zbudowana akcja w dramacie?
Akcja w dramacie ma charakter dynamiczny Wyróżnia się w niej pięć faz:
ekspozycję, która przedstawia główny konflikt utworu, tworzy wyjściowy układ zdarzeń, z których wynikają dalsze
rozwinięcie - najbardziej rozbudowana część przebiegu fabularnego,
punkt kulminacyjny - wydarzenie, w którym napięcie przeciwstawnych dążeń osiąga najwyższy stopień wyrazistości
perypetie - zdarzenia odmieniające niespodziewanie, lecz zdecydowanie kierunek akcji dramatycznej, wikłające jej dotychczasowy rozwój, stawiające bohatera utworu wobec nowych okoliczności i powodujące przełom w jego kolejach życiowych.
rozwiązanie - końcowy etap przebiegu fabularnego, zarysowujący rozstrzygnięcie konfliktu.
Przedstawiony schemat budowy akcji wywodzi się z antycznej teorii i praktyki, a panował przede wszystkim w klasycznej tragedii i komedii, później w dziewiętnastowiecznej dramaturgii realistycznej
Nie stosuje się do tego schematu dramat szekspirowski i wywodzący się z niego dramat romantyczny.
17. Jaki wpływ miała mitologia na język polski?
Koń trojański – określenie to oznacza podstępy, niebezpieczny dar, który w rzeczywistości przynosi zgubę.                                                                                         
Pięta Achillesa – potocznie w ten sposób określa się słabą stronę człowieka, dziedzinę w której źle się czuje, czy której nie zna.
Puszka Pandory – przenośnie jest to „źródło wszelkich nieszczęść i kłopotów”.
Nić Ariadny – oznacza sposób na wyjście z trudnej sytuacji, pomoc w wybrnięciu z „zawiłych” tarapatów.
Syzyfowa praca – bezsensowna praca nie dająca efektu.
Róg Almatei – źródło obfitości, dobrobytu.
Ogień prometejski – iskra życia.

18. Na czym polega tragizm bohaterów " Króla Edypa" Sofoklesa?

Tragizm bohaterów polega na tym , że niewolno zawierzać zmysłom . Człowiek jest marionetką w rękach boga. Nie ma wpływu na swój los. Pokazuje małość słabość. Przed złym losem nie chroni ani bogactwo ani władza, uczciwość.
Jednego dnia można być : sprawiedliwym , troskliwym, czczonym władcą i tego samego dnia można stać się kimś innym .
W przypadku Edypa : ślepcem, wygnańcem, kazirodcą, nieszczęśliwym ojcem i ojcobójcą.
19. Jaką funkcję pełniły widowiska teatralne w starożytnej Grecji?
Widowiska teatralne początkowo miały charakter religijny, który z czasem zatracały. Wielkie Dionizje trwały kilka dni; pierwszego dnia składano Dionizosowi ofiarę z kozła, śpiewano dytyramb, przenoszono posąg Dionizosa w miejsce, w którym następnego dnia były zaplanowane występy teatralne. Drugiego dnia przysłuchiwano się pieśniom chórów, przez kolejne dni odbywały się przedstawienia teatralne, które brały udział w konkursie, ostatniego dnia świąt ogłaszano, które przedstawienie wygrało.
20. Co znaczą pojęcia : syzyfowa praca, prometeizm, narcyzm?
Syzyfowa praca – bezsensowna praca nie dająca efektu.
Narcyzm - stan samouwielbienia, zachwyt nad własnymi cechami.
Prometeizm - jak sama nazwa wskazuje pochodzi od Prometeusza.  Prometeusz poświęcił się dla ludzkości.
21. Jakie znaczenie mają zwroty i wyrażenia : znaleźć się w labiryncie, labirynt, nić Ariadny, po nitce do kłębka?
- znaleźć się w labiryncie - znaleźć się w sytuacji bez wyjścia
labirynt - znaczenie mitologiczne- :Kreteński-legendarny labirynt zbudowany przez Dedala, siedziba Minotaura, którego zabił Tezeusz- budowla ,o skomplikowanym układzie korytarzy z której trudno wyjść; sytuacja bez wyjścia,
nić Ariadny-– znaczenie mitologiczne –kłębek nici podarowanej Tezeuszowi przez Ariadnę , dzięki któremu mógł się wydostać z labiryntu po zabiciu Minotaura. Pomoc, ostatnia deska ratunku.
Po nitce do kłębka- małymi kroczkami do celu, -to sposób wyjścia z trudnej sytuacji bądź nie
22. Na czym polega konflikt tragiczny w " Królu Edypie" Sofoklesa?
Konflikt tragiczny polega na tym, iż bohater musi wybrać między dwiema równorzędnymi racjami, niezależnie od tego którą wybierze i tak poniesie klęskę. Rywalizacja z ojcem i pociąg seksualny do matki bywają źródłem nerwicy, gdyż ojciec jako reprezentant kultury dokonuje represji na osobowości chłopca, spycha jego pragnienia do podświadomości, co przychodzi mu łatwo, bo jest silniejszy. Konsekwencją tego jest nieustanna walka.
23. Co znaczą terminy : dytyramb, katharsis, fatum, ananke?
Dytyramb-oda lub pieśń pochwalna o charakterze patetycznym, wzniosłym, niekiedy tragicznym; z czasem nabrał cech patetycznej poezji emocjonalnej. Współcześnie występuje zarówno w tonacji poważnej, jak i parodystycznej - prześmiewczej. W liryce starożytnej Grecji  był uroczystą pieśnią ku czci Dionizosa śpiewaną przez chór z towarzyszeniem fletu i tańca. Dytyramb stanowiła "pieśń kozła", z której wywodzić się mają tragedia i komedia antyczna. Pochodzenie tragedii z dytyrambu poświadcza Arystoteles w Poetyce.
Katharsis- oczyszczenie, uwolnienie się od cierpienia, złych myśli. Kategoria opisująca celowe działanie sztuki na widzów lub słuchaczy
Fatum - przeznaczenie, tragizm; nierozwiązywalny konflikt między siłami wyższymi: losem, prawami historii, normami społecznymi a własnym działaniem bohatera. Bohater jest pozbawiony możliwości dokonania pomyślnego wyboru. Działania jego prowadzą do katastrofy. Staje się on jednocześnie ofiarą i winowajcą.
Ananke- uosobienie konieczności; los, przeznaczenie , fatum
24. Jaka jest fabuła mitu o Labdakidach?
Wyrocznia przepowiada Lajosowi, że jego własny syn zabije go, a następnie poślubi własną matkę. Borykając się z problemem król postanawia wywieźć dziecko w góry i przebić mu stopy, tym samym skazując je na śmierć. Niebawem mały Edyp zostaje odnaleziony przez pasterza, a następnie oddany w ręce Polibosa i Meryp. Dorosły Edyp dostaje złowrogą wróżbę o zabiciu ojca
i poślubieniu matki, więc ucieka z Koryntu. Na swej drodze spotka mężczyznę ( Lajosa ), którego zabija. Po tym wydarzeniu w Tebach rozwiązuje on zagadkę Sfinksa i poślubia Jokastę. Dowiedziawszy się, że Lajos był jego ojcem szuka zabójcy, którym okazał się on sam. Niedługo po tym dowiaduje się, że poślubił również własną matkę - ona popełnia samobójstwo, a sam Edyp wydłubuje sobie oczy i udaje się na wygnanie.
25. W jaki sposób obrzędy religijne przekształciły się w teatr?
Powstał z uroczystości religijnych ku czci Dionizosa. Pierwotny grecki teatr składał się z kolistej przestrzeni (orchestra) z ołtarzem, leżący niedaleko świątyni, na stoku wzgórza sytuowano widownię (theatron). Z pojawieniem się aktora w widowisku powstał mały budynek sceniczny (skene), wkrótce nieodzowne tło dla przedstawienia. W V w. p.n.e. teatr grecki posiadał już okazałą skene (długa budowla ze ścianą frontową), do której przylegały dwa skrzydła boczne (paraskenia) i pomost (proskenion), gdzie występowali aktorzy. Orchestra (miejsce dla chóru) uległa zmniejszeniu. W ówczesnym teatrze używano maszynerii, umożliwiającej m.in. podnoszenie i opuszczanie bóstw oraz malowanych dekoracji (pinakes). Widowiska teatru klasycznego (VI - V w. p.n.e.) odbywały się dwa razy do roku w okresie świąt i były połączone z konkursem dramatycznym. Organizacją spektakli zajmowało się 3 choregów (choregia), a autor dramatu przygotowywał swój dramat do wystawienia, a nawet grał główną rolę. 5 sędziów typowało zwycięzcę. Ajschylos wprowadził drugiego aktora, Sofokles trzeciego. Aktorzy ubierali na scenę szaty o symbolicznym (dla widza zrozumiałym) kolorze i kroju, na twarze zakładali maski (komiczne lub tragiczne), informujące widza o charakterze i wieku postaci, na głowy peruki. Aby ich można było lepiej widzieć, wkładali na nogi podwyższające obuwie (koturny). Teatr grecki stworzył konwencje i formy kontynuowane przez teatr europejski do chwili obecnej. religijne korzenie dramatu sięgają świąt na cześć boga Dionizosa, zwanych dionizjami ( święta winobrania); - Małe Dionizje (wiejskie) obchodzono z okazji otwierania naczyń z młodym winem, program zawierał procesje, występy grup aktorskich zabawy ludowe; - Wielkie Dionizje (miejskie) – największe święto Ateńczyków, stające się z czasem igrzyskami teatralnymi, trwające ok. 5 dni; - I dzień – ofiara z kozła (tragos) składana Dionizosowi, której towarzyszyły chóry śpiewające pieśni na cześć boga (tzw. Dytyramby), przeniesienie posągu Dionizosa ze światyni do miejsca, w którym w dniu następnym miały odbywać się występy: - II dzień – pieśń chórów młodzieżowych i męskich; - III i IV dzień – przedstawienia teatralne (tragedie, dramaty satyrowe i komedie); - Ostatni dzień – ogłoszenie wyników i rozdawanie nagród.
26. Co to jest retoryka i jacy byli wybitni retorzy starożytności?

RETORYKA – pochodzi z j. greckiego obejmuje: naukę o mówieniu, sztukę mówienia, umiejętność mówienia. Oznacza świadome bądź nieświadome opanowanie przez mówiące indywiduum reguł i technik, różnych form konkretnego użycia języka.
Najważniejsze działanie – cel – to umiejętność przekonywania
Retorzy: Demostenes, Gorgiasz, Arystoteles najważniejszy to  Marcus Tullius Cicero (Cyceron)
27. Jaka jest geneza teatru?
Antyczny dramat narodził się w Atenach. Jego początki związane są z obrzędami religijnymi. Na przełomie marca i kwietnia mieszkańcy Aten obchodzili Wielkie Dionizje. Było to święto na cześć boga Dionizosa. Podczas jego trwania odbywały się tańce i śpiewy. Właśnie owe śpiewy, przy jednoczesnym wprowadzeniu postaci rozmawiającej ze śpiewającymi, to początek dramatu. Ze śpiewaków powstał chór, z odpowiadającego im – przewodnik chóru. Pojawił się też pierwszy aktor, którego prawdopodobnie wprowadził poeta Tespis w 543 r. p.n.e. Twórca ten uporządkował również zdarzenia mające miejsce podczas obrzędu. W ten sposób zachowania religijne przemieniły się w teatr. Należy zaznaczyć, że część śpiewów na cześć Dionizosa miała charakter biesiadny, a inna część uroczysty. Odpowiednio z nich powstała komedia i tragedia.
28. Co jest treścią " Iliady" Homera?
"Iliada" to epos bohaterski, heroiczny, podejmujący temat wojny. Opowiada o pięćdziesięciu dniach z dziesiątego roku wojny trojańskiej. Głównym problemem utworu jest gniew Achillesa.

Fabuła rozpoczyna się sporem Achillesa z Agamemnonem. Achilles zaprzestaje walki, nie zważając na porażki Greków. Użycza jednak swojej zbroi przyjacielowi Patroklosowi. Ten staje do pojedynku z Hektorem. Po śmierci Patroklosa Achilles wraca na pole walki, by zemścić się na zabójcy przyjaciela - Hektorze. Pojedynek Achillesa z Hektorem jest kulminacyjnym momentem w utworze. Rozpoczyna się od pogoni wokół murów Troi. wojownicy nie stronią od podstępu, są odważni, dzielni i mężni. W walce pomagają im bogowie. To oni decydują kto wygra. Zeus wazy dusze bohaterów i gdy dusza Hektora spada do Hadesu, losy pojedynku są rozstrzygnięte.

Achilles wygrał walkę z Hektorem i zbezcześcił jego zwłoki. Dlatego król Troi - Priam przybył do Achillesa by odzyskać zwłoki swego syna. Utwór kończy się pogrzebem Hektora.
29. Dlaczego starożytni Grecy tworzyli mity?
Mity to opowieści fantastyczne, za pomocą pewnych symboli ułatwiające ludziom zrozumienie odwiecznych praw rządzących światem. Pomagały zrozumieć pochodzenie człowieka, świata i bogów. Wyjaśniały tajemnicę narodzin i śmierci, kształtowały też pewne wzorce moralne. Ukazywały, że dobro zawsze zostanie nagrodzone, natomiast zło karane. Opowieści te łączyły dane społeczności, miały także funkcje sakralna, gdyż zazwyczaj były związane z kultem jakiegoś bóstwa.
-Grecy stworzyli wyobrażenia swoich bogów na swoje, ludzkie podobieństwo.
-Mity greckie wyjaśniały odwieczne prawa rządzące przyrodą, takie, jak zmiana pór roku.
-Grecy próbowali wyobrazić sobie co się dzieje z człowiekiem po jego śmierci
-Mity odzwierciedlały także ludzkie marzenia o niezwykłych wyczynach
-Bohaterowie przekraczali granice ludzkich możliwości

30. Dlaczego Platon napisał " Obronę Sokratesa"?

Bliski literaturze faktu zapis mowy wygłoszonej przez Sokratesa przed sądem i zarazem mądra, ironiczna, pełna goryczy obrona. W ten sposób Platon, autor Obrony... wyraził podziw dla swego mistrza i pogardę dla jego sędziów. Platon przez osiem lat był uczniem Sokratesa i jego nieodłącznym towarzyszem. Obrona... to fragment Dialogów tego filozofa, w którym opisał on proces Sokratesa. Skazano go na śmierć za demoralizację młodzieży i bezbożność. Tymczasem Sokrates, przez ćwierć wieku nauczający obywateli Aten życia rozumnego, za swoje powołanie uznawał tę właśnie naukę i nie mógł zrezygnować ze swojej działalności wychowawczej. Decyzja o zgładzeniu Sokratesa była decyzją polityczną - młodzi ludzie pod jego wpływem stawali się samodzielni i chcieli głośno wyrażać własne zdanie, a to nie było wygodne dla polityków. Platon w niezwykle sugestywny, przemawiający do wyobraźni sposób opisał moment sądu nad filozofem. Ta obrona jest jednocześnie oskarżeniem tych, którzy dokonali niesprawiedliwego sądu. Podstawowymi zarzutami, które mu stawiano, była bezbożność i niemoralność (co tym bardziej zaskakujące, jeśli wziąć pod uwagę, że Sokrates jest twórcą etyki). Prokuratura powoływała kolejnych świadków oskarżenia. Jednym z nich był człowiek, który świadczył o tym, że Sokrates uzurpował sobie prawa do tytułu najmądrzejszego człowieka na ziemi.W czasie procesu praktyki dydaktyczne Sokratesa zostały przedstawione opacznie czyli jako te, które miały na celu ośmieszenie rozmówców. Sokrates z pewnością nigdy nie chciał nikogo ani ośmieszyć, ani umniejszyć jego zasług. Chciał tylko sprawić, żeby prawda (która zdecydowanie nie pochodzi od żadnego z ludzi, nie jest wynikiem tylko ich myślenia, ale niejako przepływa przez nas) ujawniła się i by za każdym razem, w każdej rozmowie wskrzeszać ją i rozwijać. Sokrates nie uznawał tych prawd, które miały być ludziom narzucone, ponieważ nie były niczym innym jak tylko aktem przemocy silniejszych wobec słabszych. Myślenie było potężna bronią w rękach kogoś takiego, kto pozwolił sobie uwolnić swoje myśli od wszelkich konwenansów. Wiedza, jeśli o jakiejkolwiek wiedzy w przypadku nauczania Sokratesa można mówić (z pewnością nie jest to wiedza w dzisiejszym znaczeniu tego słowa, czyli takim, jaki my dziś znamy ze szkoły - twardej i do wyuczenia), „rodzi się” za każdym razem, kiedy z kimś rozmawiamy i za każdym razem jest prawdziwa. Pomaga w tym dowiadywaniu się systematycznie rozwijana cnota, czyli predyspozycja do czynienia dobra. Dobro jest skojarzone w tym systemie wartości z etyką. Dlatego właśnie Sokrates uznany był za twórcę etyki, ponieważ na cnotę kładł największy nacisk. Sokrates tym samym pokazał, że oskarżyciel i jego przeciwnicy popełnili błąd, ponieważ jeśli chcieli usunąć go z pola widzenia, to nie powinni skazywać go na śmierć, ponieważ taka mowa obrończa daje mu największa siłę i właśnie dzięki niej może najbardziej oddziaływać. Śmierć dodaje skrzydeł i unieśmiertelnia. To paradoksalny błąd oskarżycieli, którzy przez nieuwagę wystawili mu wieczny pomnik - sprawili, że Sokrates stał się legendą.