I ULO 2011

Pytania opracowała nasza niewiasta Marzenka



Uploaded with ImageShack.us



Uploaded with ImageShack.us



Uploaded with ImageShack.us




Uploaded with ImageShack.us




Uploaded with ImageShack.us



Uploaded with ImageShack.us



Uploaded with ImageShack.us



Uploaded with ImageShack.us



Uploaded with ImageShack.us



Uploaded with ImageShack.us



Uploaded with ImageShack.us



Uploaded with ImageShack.us



Uploaded with ImageShack.us



Uploaded with ImageShack.us



Uploaded with ImageShack.us



Uploaded with ImageShack.us



Uploaded with ImageShack.us




Uploaded with ImageShack.us



Uploaded with ImageShack.us

Pytanie 20.

I ROZBIÓR POLSKI

przyczyny pierwszego rozbioru Polski:
- wielkie przywileje szlacheckie
- szlachta miała wielkie decyzje w sprawie państwa
-używano liberum weto
-szlachta kierowała się własnym dobrem a nie państwa
-wolna elekcja
-mała armia, slabo wyszkolona, niewyposażona
-słaba władza
-bunty

skutki:
-Polska straciła wiele ziem i ludzi 211 tys. km² i 4,5 miliona ludności
-Polska stała się słaba, był coraz bardziej przekupstwa
-Rosja zdobyła Inflanty, ziemie rzeczpospolitej za dnieprem drucią i dźwiną,
-województwa: mścisławskie, witebskie i połockie oraz część mińskiego i inflanckiego
- miła protektorat nad całą Rzeczpospolitą
Prusy:
-zabrały warmię, pomorze bez gdańska i torunia, prusy królewskie,
Austria:
-zabrała południowe ziemie pod zbucz, nie zabrano Krakowa,
-zabrano też powiaty nowotarski, nowosądecki i czorsztyński

Pytanie 21.

II ROZBIÓR POLSKI
Przyczyny:
-rewolucyjne zagrożenie ze strony Rzeczpospolitej.
- próba uniezależnienia się Polski od Rosji
- rewolucja na ternie Francji
Skutki:
- Prusy opanowały Gdańsk, Toruń, Wielkopolskę, Kujawy, Mazowsze
- zniszczenie produkcji przemysłowej
- trudna sytuacja chłopów na wsi
- wzrost cen żywności
Poniński,był księciem, jednym z twórców konfederacji radomskiej, był marszałkiem, kuchmistrzem,
Branicki,był polskim hetmanem, był antagonistą króla Stanisława Augusta
Potocki,był marszałkiem litwy, był politykiem, pisarzem
Rejant,był posłem, brał udział w konfederacji barskiej
Katarzyna Caryca. była cesarzową Rosji, jej mężem był car Piotr III

Pytanie 22.

III ROZBIÓR POLSKI
Trzeci rozbiór Polski i skutki upadku Rzeczpospolitej
1. Trzeci rozbiór – 1795 r.

ROSJA – reszta ziem litewsko – ruskich z Wilnem po rzeki Niemen, Bug i Zbrucz;

PRUSY – Podlasie i Mazowsze z Warszawą po rzeki Niemen i Bug;

AUSTRIA – Małopolska z Krakowem po rzeki Pilicę, Bug i Zbrucz.

2. Abdykacja króla

W listopadzie 1795 r. w Grodnie abdykuje Stanisław August Poniatowski.

3. Skutki rozbioru

– zahamowane zostają reformy przekształcające Rzeczpospolitą w nowoczesne państwo;
– państwo polskie zanika na ponad sto lat;
– upada polska kultura, szkolnictwo i nauka (zamykanie szkół średnich, kasowanie instytucji naukowych i kulturalnych);
– część społeczeństwa ulega germanizacji i rusyfikacji.

4. Działalność Polaków w kraju po III rozbiorze

– próby ratowania nauki, kultury i oświaty polskiej (duże znaczenie Puław należących do rodziny Czartoryskich);
– powołanie w Warszawie (1800 r.) Towarzystwa Przyjaciół Nauk grupującego naukowców polskich;
– działalność Adama Jerzego Czartoryskiego jako kuratora wileńskiego okręgu naukowego i doprowadzenie do odrodzenia Uniwersytetu w Wilnie;
– założenie przez Tadeusza Czackiego Liceum Krzemienieckiego o bardzo wysokim poziomie nauczania




Uploaded with ImageShack.us



Uploaded with ImageShack.us



Uploaded with ImageShack.us



Uploaded with ImageShack.us



Uploaded with ImageShack.us



Uploaded with ImageShack.us

28.Ukaż jakie miało znaczenie powstania królestwa polskiego.

"Za sprawy priorytetowe uznać możemy sprawę Polski oraz Saksonii, pod pewnym względem powiązane ze sobą. Aleksander I był nieustępliwy w kwestii polskiej, nie mógł się pogodzić z brakiem możliwości przyjęcia tytułu króla polskiego. 3 01 1815 Wielka Brytania, Austria i Francja zawarły tajne przymierze, w obawie o ewentualną interwencję. Do przymierza dołączyły: Bawaria, Holandia, Hanower. Do porozumienia doszło, gdy Prusy zgodziły się wziąć tylko część Saksonii, by otrzymać Toruń. Król Pruski musiał zostać ukarany za wierność wobec Napoleona. Kompromis co do Saksonii i podziału ziem polskich udało się osiągnąć w lutym 1815 roku. Polacy poddani zaborcom mieli otrzymać reprezentacje, instytucje narodowe.

Kraków stał się wolnym miastem, znajdującym się pod zwierzchnictwem trzech zaborców

Resztę Księstwa Warszawskiego związano konstytucją z Rosją (zostały połączone unią personalną). Car przyjął tytuł króla. Mówimy zatem o Królestwie Polskim.

Prusacy utworzyli Wielkie Księstwo Poznańskie (departament bydgoski i poznański), w którym miały panować swobody narodowe. Otrzymali także Gdańsk i wcześniej wspomniany Toruń.

Austria otrzymała kopalnie soli w Wieliczce oraz obwód tarnopolski.

Postanowienia kongresu co do ziem polskich nazywa się często "IV rozbiorem Polski". Żywczyński kwestionuje ten termin, mówiąc, że chodziło przecież tylko o podział części ziem polskich. Sprawa ziem polskich choć była ważna, generalnie została przyjęta z pewną obojętnością. Castlereagh głosił, że Polska musi odzyskać niepodległość i że jest to przedmiotem brytyjskiej polityki. Na kongresie jednak nie stawiał tej sprawy tak poważnie. Poza tym, dostrzec możemy że Wielkie Księstwo Poznańskie i Królestwo Polskie stały się jakby eksperymentami władców za nie odpowiedzialnych np. Aleksander chciał sprawdzić jak wygląda podporządkowanie pod berłem państwa konstytucyjnego. Prusy zaś dążyły do integracji ziem polskich z resztą królestwa. Powstanie Listopadowe uświadomiło Prusakom, że Księstwo jest eksperymentem nieudanym."
POZYTYWNE SKUTKI
-wpływ na świadomość narodową
-było lekcją polityczną
-zrozumienie wagi sprawy chłopskiej
-uwłaszczenie chłopów
-największ zryw narodu
-przejście do haseł pozytywizmu
-pierwsze powstani o niepodległość
-legenda kościuszkowska



Uploaded with ImageShack.us



Uploaded with ImageShack.us

31.Scharakteryzuj rządy Napoleona Bonaparte.

RZĄDY  NAPOLEONA  BONAPARTE
Terror i zagrożenie wewnętrzne spowodowały, że coraz więcej ludzi chciało pokoju i zakończenia rewolucji. Tylko jeden człowiek mógł zakończyć problemy w kraju i zawrzeć pokój z koalicją europejską – był to generał Napoleon Bonaparte. Sukcesy:
 Wojny na włoskim froncie (przyłączone nowe tereny)
 Holandia, Szwajcaria, państwa włoskie(wyzwolone od wroga)-stały się satelickimi republikami siostrzanymi na wzór francuski
 Pokój w Campo Formio(1797) – wpływy w Italii, Belgii, Holandii oraz zakończenie I koalicji

Kolejnym celem było pokonanie Wielkiej Brytanii. W 1798 roku nastąpiło skierowanie wojsk francuskich do Egiptu (zajęcie Kairu). Doszło do klęski pod Abukirem(1798)- admirał Nelson zniszczył francuski okręty (brak zaopatrzenia). Doprowadziło to do klęski kampanii egipskiej.
Tymczasem we Francji doszło do klęsk na terenach Italii i rozpadu republik siostrzanych. Po powrocie Napoleona doszło do zamachu stanu 18 brumaire’a (9 XI 1799). Obalono rządy dyrektoriatu; władza w rękach Napoleona Bonapartego (konsul). W ten sposób zakończyła się rewolucja francuska.
1799-1804 – KONSULAT: władzę sprawuje 3 konsuli, jednak w rzeczywistości był to okres dyktatury wojskowej Napoleona.
OKRES KONSULATU
Cel nr 1 – zakończenie wojny z II koalicją
 Wiosna 1800 – Napoleon pokonuje na przełęczach alpejskich Austryjaków. Dochodzi do podpisania pokoju w Luneville (1801) na mocy którego potwierdzono nabytki Francji i ustanowiono granicę na Renie.
 Zwrócił się przeciw Wielkiej Brytanii (blokada) ona odizolowana dyplomatycznie oraz dotknięta potężnym kryzysem ekonomicznym i wycofaniem się Rosji zgodziła się na pokój w Amiens (27 III 1802).
Nastąpił koniec II koalicji. Powodzenia Bonapartego na froncie wojennym oraz polityczne spowodowały przychylność opinii publicznej i wyniku plebiscytu ogłoszono go dożywotnim konsulem (1802).
Francja Cesarstwem
W 1804 Napoleon w plebiscycie został ogłoszony cesarzem Francuzów.
2 XII 1804 nastąpiła koronacja w obecności papieża. Nawiązano do tradycji rzymskich i karolińskich. Koronował się sam, aby nie uzależniać swej władzy od nikogo.
Reformy:
 Kodyfikacja praw (1804); ogłoszenie kodeksu cywilnego (uwzględniał zdobycze rewolucyjne).
 Obalenie feudalnego systemu stanowego
 Nietykalność majątkowa
 Wolność gospodarcza i religijna
 Śluby cywilne
 Sekularyzacja dóbr kościelnych
 Rozwój gospodarki kapitalistycznej
William Pitt organizował kolejne koalicje:
III – Austria, Wielka Brytania, Rosja, Neapol, Portugalia, Szwecja
Bitwy: Trafalgar (1805) (33 okręty floty francuskiej i hiszpańskiej przeciw 27 W. B. – zwycięstwo W. B. udowodniło jej potęgę na morzu). Austerlitz (1805).
Pokój w Preszburgu (1805) – powstał związek reński (16 państw).
IV – Wielka Brytania, Rosja, Prusy
Bitwy: Jena (1806), Frydland (1807).
Pokój w Tylży (1807).
V – Austria, Wielka Brytania
Bitwy: Wagram (1809).
Pokój: Schonbrunn (1809).
Napoleon zyskał władzę nad większą częścią Europy. Rządy sprawowali członkowie rodziny, zasłużeni marszałkowie oraz czasami dawni władcy. Zmiany:
 Zjednoczenie Włoch i Niemiec ( Związek Reński pod przywództwem Bonapartego)
 Wszystkie państwa posiadały na wzór francuski konstytucję, Kodeks Napoleona i system metryczny
 Pod presją Napoleona Franciszek II rozwiązał Święte Cesarstwo Rzymskie Narodu Niemieckiego; zachował tylko tytuł cesarza Austrii (Franciszek I,1804)
 Nastąpiła przymusowa blokada kontynentalna dla Wielkiej Brytanii, na którą nie zgodził się papież Pirus VII (skutek – pacyfikacja Państwa kościelnego i przyłączenie go do Francji 2 II 1808) oraz Ludwik (brat Napoleona); spowodowało to także to powstania w Hiszpanii (tzw. Guerilly w 1808)
Aleksander I zażądał wycofania się Francuzów za linię Łaby (IV 1812). Spowodowało to do wkroczenia 500 000 armii 20 narodów w Rosję (24 IV 1812). 220 000 armia Rosjan pod dowództwem Michaiła Kutuzowa cofała się w głąb kraju. Nastąpiły okupacje przez Francuzów (Witebsk, Smoleńsk), doszło do bitwy pod Borodinem 7 IX 1812. Francuzi zajęli Moskwę, lecz w wyniku zbliżającej się zimy nastąpił odwrót. Do Wilna powróciło tylko 10000 żołnierzy.
VI – Wielka Brytania, Rosja, Prusy, Austria, Hiszpania, Szwecja
Bitwa pod Lipskiem (16-19 X 1813) – nastąpiła klęska Napoleona i koniec francuskiej Europy.


32.Omów powstanie kongresu kongresu wiedeńskiego.

Postanowienia kongresu wiedeńskiego w sprawie ziem polskich
Car Aleksander I podejmuje próbę zajęcia całych terenów Królestwa Polskiego. Prowadzi to do ostrych kontrowersji szczególnie z Anglią i ostatecznie Księstwo Warszawskie zostaje podzielone.
1. Królestwo Polskie
– z większości ziem Księstwa Warszawskiego powstaje Królestwo Polskie pod panowaniem cara Aleksandra I, który koronuje się też na króla Polski.
2. Rzeczpospolita Krakowska
– Kraków wraz z najbliższymi okolicami zostaje ustanowiony wolnym miastem pod
kontrolą trzech państw zaborczych.
3. Zabór pruski
– Gdańsk i Wielkopolskę otrzymują Prusy, które na terenie Wielkopolski tworzą Wielkie Księstwo Poznańskie o bardzo ograniczonej autonomii.Terytorialne:
Utworzono Związek Niemiecki pod przewodnictwem Austrii.
Połączono katolicką Belgię i protestancką Holandię w Królestwo Niderlandów pod panowaniem Dynastii Orańskiej.
Na tron Wielkiego Księstwa Luksemburskiego powołano króla Holandii. Samo państwo pozostało jednak członkiem Związku Niemieckiego.
Utworzono Królestwo Polskie w unii personalnej z Rosją.
Pod panowaniem Prus znalazło się Wielkie Księstwo Poznańskie (składające się z departamentu poznańskiego, części bydgoskiego i kaliskiego), Nadrenia, Westfalia, Pomorze Szwedzkie, Gdańsk, Toruń, ziemia chełmińska, północna Saksonia i Rugia.
Z Krakowa i jego najbliższej okolicy utworzono Rzeczpospolitą Krakowską, pod protektoratem trzech zaborców.
Szwajcaria otrzymała trzy nowe kantony i stała się federacją złożoną z 22 suwerennych kantonów.
Szwecja uzyskała Norwegię od Danii za to, że Dania była w sojuszu z Napoleonem.
Austria zyskała Dalmację, Salzburg, okręg tarnopolski, Tyrol, Lombardię, Triest,Toskanię i Wenecję, także okolice Wieliczki z Księstwa Warszawskiego
Odtworzono Państwo Kościelne.
Odtworzono Królestwo Sardynii, przyznając jej kontynentalne terytoria Genui, Nicei, Piemontu i Sabaudii pod panowaniem dynastii Sabaudzkiej.
Neapol i Sycylię połączono pod berłem Burbonów w Królestwo Obojga Sycylii, po tym, gdy dotychczasowy władca Neapolu i Sycylii, Joachim Murat, poparł powrót Napoleona i dokonał próby zjednoczenia Włoch.
Rosja uzyskała Finlandię i Mołdawię (Besarabię).
Wielka Brytania uzyskała tereny Południowej Afryki, Cejlon, Mauritius, Korfu.
Francja w granicach z 1789 roku + 0,7 mld franków kontrybucji (spłacone do 1818 roku).
W Modenie i Toskanii przywrócono na tron dynastię Habsburgów.
Parmę, Piacenzę i Guastallę oddano drugiej żonie Napoleona, matce jego syna - cesarzowej Marii Ludwice.
Bawaria otrzymała Palatynat Reński i Würzburg w zamian za zrzeczenie się Tyrolu i Salzburga (na rzecz Austrii).
Hanower podniesiono do rangi królestwa, a kilka księstw do rangi wielkich księstw.
Dotyczące protokołu dyplomatycznego:
Podpisano, w 1815 r., sojusz, tzw. Święte Przymierze. Przystąpiło do niego kilkanaście większych państw (w tym najważniejsze to Rosja, Prusy i Austria) i znaczna liczba państewek niemieckich. Inicjatorem przymierza był car Aleksander I
Powołano do życia Centralną Komisję Żeglugi na Renie (art. 108-117)
8 lutego 1815 r. uchwalono deklarację o zniesieniu handlu niewolnikami.
Opracowano regulamin dyplomatyczny, który po zmianach dokonanych w 1818 r. obowiązywał do XX w.
20 listopada 1815 r. ogłoszono akt wieczystej neutralności Szwajcarii (zabroniono jej też wystawiania najemników, dopuszczając jedynie służbę w Gwardii Papieskiej).


33. CZYM BYŁO ŚWIETE PRZYMIERZE
Święte Przymierze było porozumieniem zawartym w 1815 roku podczas Kongresu Wiedeńskiego przez Cara Rosji Aleksandra I, Cesarza Austrii Franciszka I i króla Prus Fryderyka Wilhelma III. Stanowiło próbę zawiązania ścisłego sojuszu europejskich mocarstw po pokonaniu cesarskiej Francji i Napoleona I Bonapartego. Święte Przymierze i jego zasady wyznaczyły tory dla polityki międzynarodowej w Europie XIX wieku. Dla Polski, Święte Przymierze i jego dorobek stanowiły zasadniczą przeszkodę uniemożliwiającą wszelkie dążenia niepodległościowe.
Źródła Świętego Przymierza
Po burzliwej epoce Wielkiej Rewolucji Francuskiej i popularyzacji idei republikanizmu, zwycięskie dynastie poszukiwały ponownej legitymizacji swej władzy, stabilizacji, pokoju i trwałości ich rządów w Europie. Do tego celu potrzebne były ramy traktatowe i instytucjonalne zapewniające dominację najważniejszych mocarstw w Europie. Podczas Kongresu Wiedeńskiego ideę Świętego Przymierza wyłożył car Rosji Aleksander I, po czym została ona doprecyzowana przez austriackiego kanclerza, Klemensa von Metternicha. Porozumienie zostało formalnie zawarte 26 września 1815 roku.
Zasady Świętego Przymierza
Święte Przymierze tworzyło europejski system międzynarodowy oparty na trzech zasadach - filarach.
Zasada legitymizmu odrzucała rewolucyjną ideę suwerenności narodu. Nawiązując do zasad ancien regime'u, potwierdzała, że władza pochodzi od Boga i przynależna jest panującym dynastiom, które to nadają swym państwom konstytucję. To monarchowie są suwerenami i to oni, nie naród, ucieleśniają ideę państwowości.
Zgodnie z zasadą restauracji (co oznacza "przywrócenie"), na obszarach - gdzie na skutek podbojów Napoleona I Bonapartego nadano nowe prawa - przywrócono dawne rozwiązania nawiązujące do absolutyzmu oświeconego, za wyjątkiem prawa cywilnego - kodeks Napoleona trwale wpisał się w krajobraz państw europejskich. Do władzy powrócili też obaleni przez Napoleona I Bonapartego monarchowie.
Równowaga sił oznaczała, że mocarstwa wyrzekają się agresji i podboju a pożądana sytuacją polityczną w Europie jest status quo. Niedopuszczalna jest sytuacja, gdy jedno z mocarstw staje się potężniejsze od pozostałych. Z tej zasady Klemens von Metternich wywnioskował, że mocarstwa Świętego Przymierza mają prawo podejmować interwencje (także zbrojne) w sprawy wewnętrzne państw celem przywrócenia równowagi sił.
Ostatecznie pod względem formalnym w sojuszu Świętego Przymierza udział wzięły Rosja, Austria, Prusy, w roku 1818 dopuszczono do udziału też Francję. Liberalna Wielka Brytania nie przystąpiła formalnie do Świętego Przymierza, choć popierała jego zasady i uznawana jest za nieformalnego członka sojuszu. Podobnie postąpiło Państwo Kościelne. Jedyną instytucją sojuszu były europejskie kongresy nawiązujące swą formą do Kongresu Wiedeńskiego. Do 1822 roku odbyło się ich sześć w różnych miastach Europy. Dlatego też system międzynarodowy czasów Świętego Przymierza często nazywany jest systemem kongresowym.
Dorobek Świętego Przymierza
Święte Przymierze było sojuszem skutecznie potrafiącym narzucić swoje idee polityczne w Europie. Przyczyniło się do powrotu absolutyzmu w Hiszpanii, zmiany rządu w Królestwie Obojga Sycylii ze stolicą w Neapolu. Znaczenie odzyskała europejska arystokracja.
Obawa przed polskim ruchem niepodległościowym była jednym z zasadniczych przyczyn zawiązania Świętego Przymierza. Powrót Polski na polityczną mapę Europy byłby zdecydowanym naruszeniem równowagi sił. Idee wyłożone przez Aleksandra I i Klemensa von Metternicha utrwaliły rozbiory Polski i uniemożliwiły skuteczne dążenia do odzyskania polskiej państwowości.

Pod względem formalnym, sojusz Świętego Przymierza faktycznie wygasł w 1825 roku wraz ze śmiercią cara Aleksandra I. Niemniej, wypracowane przez Święte Przymierze zasady zachowały ważność do drugiej połowy XIX wieku, choć były osłabiane przez powracające ruchy rewolucyjne (Wiosna Ludów). Współpraca pomiędzy największymi mocarstwami stawała się coraz mniej możliwa za sprawą sprzecznych interesów: Austria i Rosja rywalizowały na Bałkanach - podczas wojny krymskiej 1854 roku Austria wystąpiła przeciwko Rosji. Za ostatnie współdziałanie członków Świętego Przymierza uznać można interwencję na Węgrzech podczas powstania węgierskiego w 1849 roku.

Po zjednoczeniu Niemiec w 1873 roku Rosja, Austro - Węgry i Niemcy zawarły nawiązujący do Świętego Przymierza tak zwany Sojusz Trzech Cesarzy.
34. OMÓW SPOSÓB W JAKI DOSZŁO DO ZJEDNOCZENIA WŁOCH

Zakończona niepowodzeniem próba zjednoczenia Włoch podczas <Wiosny Ludów> nie oznaczała zaniechania dalszych działań zmierzających do osiągnięcia tego celu. Centrum włoskiego ruchu narodowego stało się Królestwo Sardynii (Piemont), rządzone przez Wiktora Emanuela II z dynastii sabaudzkiej.
Zwolennikiem zjednoczenia przynajmniej północnych Włoch i odebrania równocześnie Austrii Lombardii i Wenecji był także premier rządu Sardynii, Camillo Cavour. Widział w tym przede wszystkim możliwość znalezienia rynków zbytu dla gwałtownie rozwijającego się przemysłu w ogarniętych rewolucją przemysłową, północnych Włoszech. Cavour zdawał sobie sprawę z tego, że przeciwna zjednoczeniu Włoch będzie Austria, dysponująca siłą militarną znacznie przewyższającą możliwości Piemontu. Z tego względu Piemont doprowadził do zawarcia tajnego porozumienia z cesarzem Francji Napoleonem III. Nastąpiło to w Plombiéres w 1858 roku. Za wystąpienie przeciwko Austrii Francja miała otrzymać Sabaudię oraz Niceę. Mając takiego sojusznika, Cavour w 1859 roku rozpoczął wojnę z cesarzem Austrii Franciszkiem Józefem I. Wojna toczyła się przy stałej przewadze sił sojuszniczych. Po porażkach Austrii w bitwach pod Montebello, Palestro, poniosła ona klęskę 4 VI 1859 roku pod Magentą, a 24 VI 1859 roku pod Solferino. Austria zmuszona była w tej sytuacji podpisać pokój, w którym oddawała Piemontowi Lombardię wraz z Mediolanem.
Nastąpiło to w Villafranca w 1859 roku. Nie przesądzało to jeszcze o zjednoczeniu Włoch. Wręcz przeciwnie, utrzymano wówczas niezależność Toskanii, Parmy i Modeny, co nawet spowodowało dymisję Cavoura. Gdy jednak wrócił on do polityki w 1860 roku, udało mu się spowodować, że w plebiscytach Toskania, Parma, Modena i Bolonia uznały zwierzchnictwo Wiktora Emanuela II, co było jednoznaczne ze zjednoczeniem północnych Włoch. Następnie wojska Piemontu wkroczyły do Państwa Kościelnego, przyłączając i ten obszar. Równocześnie, w najbardziej na południe położonym państwie włoskim – Królestwie Obojga Sycylii – doszło do wybuchu powstania skierowanego przeciw rządzącej tam dynastii Burbonów. Na jego czele stanął jeden z uczestników Wiosny Ludów – Giuseppe Garibaldi. Doprowadził on do połączenia południa Włoch z terenami zajętymi przez Piemont, co przesądziło o sukcesie procesu zjednoczeniowego we Włoszech.
Ostatecznie 18 II 1861 roku w Turynie zebrał się po raz pierwszy ogólnowłoski parlament, który 17 III 1861 roku obwołał królem tego państwa Wiktora Emanuela II. Nieco później, w 1866 roku Włochy odzyskały z rąk Austrii Wenecję, a w 1870 roku Rzym, który do tej pory znajdował się w rękach papiestwa wspomaganego przez Francję. Zaangażowanie cesarza Napoleona III w wojnie z Prusami spowodowało opuszczenie Rzymu przez garnizon francuski i w efekcie miasto to zajęło wojsko włoskie. W 1871 roku Rzym został ogłoszony stolicą Włoch i był to ostatni akord procesu zjednoczeniowego we Włoszech.

35. OMÓW W JAKI SPOSÓB DOSZŁO DO ZJEDNOCZENIA NIEMIEC

ZJEDNOCZENIE NIEMIEC:
Koncepcje zjednoczenia Niemiec w XIX w:
Proba tzw. Oddolnego zjednoczenia - realizowan przez ogolnoniemiecki parlament we Frankfurcie podczas Wiosny Ludow (1848-1849) ; program tzw. Odgornego zjednoczenia Niemiec, autorstwa kanclerza Prus Otto von Bismarcka (1862) ; zjednoczenie mialo się dokonac pod przewodnictwem Prus, nalezalo pokonac wszystkie przeszkody stojace na drodze do scalenia rzszy (konkurujaca o wplywy w niemczech Austrie, niechetne Prusom katolickie panstwa poludniowoniemieckie oraz wrogow zewnetrznych) ; jednoczac Niemcy nalezalo stworzyc optymalne granice, dogodne gospodarczo i strategocznie ; narzedziem jednoczenia „krwai i zelazem” powinna zostac nowoczesna, silna armia pruska.
Kolejne etapy zjednoczenia Niemiec pod przewodnictwem Prus:
Wojna Austrii i Prus z Dania: 1864r. - cele: opanowanie terenow zamieszkalych przez mniejszosc niemiecka w Danii (Szlezwik, Holsztyn, Lauenberg) ; najwazniejsze wydarzenia i rezultaty: zwyciestwo wojsk austriacko-pruskich ; podzial zdobyczy terytorialnych stal się pretekstem do zaostrzenia konflikty austriacko-pruskiego o dominacje wśród panstw niemieckich. Wojna austriacko-pruska -(Prusy wsparte przez krolestwo Wloch) 1866r - walka o dominacje w niemczech ; najwazniejsze wydarzenia i rezultaty: po klesce pod Sadowa Austria zostala zmuszona do podpisania traktatu pokojowego 1866r ; zwiazek Niemiecki zastapiono Zwiazkiem Polnocnoniemieckim, z Prusami na czele ; wcielenie do Prus kilku ksiestw popierajacych dotychczas Austrie (np. hannower) ; Austria odsunela się od spraw niemieckich ; wojna francusko-pruska: 1870-1871, cele: koncowy etap zjednoczenia Niemiec mogl nastapic tylko po zwycieskiej konfrontacji z wrogiem zewnetrznym (np. Bawaria laczyla się ze zwiazkiem Poludniowoniemieckim w wypadku wojny z Francja) ; Najwazniejsze wydarzenia i rezultaty: wybuch wojny po prowokacji Bismarcka (Depesza Emska) - 1870r ; kleska armiifrancuskiej pod Metzem i sedanem (cesarz Napoleon III w niewoli) - wrzesien-pazdziernik 1870 ; kapitulacja Paryz - 01.1871 ; pokoj we Frankfurcie nad menem (Francja utracila Alzacje i Lotaryngie oraz zobowiazala się zaplacic ogromna kontrybucje - okupacja niemiecka do czasu splaty calej sumy 5 mld frankow w zlocie) ; porklamacja Cesarstwa Niemieckiego i ogloszenie konstytucji ogolnoniemieckiej - 1871 - cele: ostatni etap zjednoczenia ; najwazniejsze wydarzenia i rezltaty: niemcy federacja z dziedzicznym cesarzem (krol Prus Wilhelm I) ; powolano rade Zwiaskowa (Bundesrat) i sejm Rzeszy (Reichstag) ; wladza wykonawcza w rekach kanclerza odpowiedzialnego przed cesarzem (pierwszym kanclerzem zostal Bismarck) ;
Zwiazek Polnocnoniemiecki:
Utworzony na mocy pokoju praskiegi, który konczyl wojne austriacko-pruska 1866 ; zwiazek stanowil federacje(czyli zwiazek panstw czlonkowskich podporzadkowanych zasadom konstytucji federalnej) ; na czele zwiazku stanely Prusy ;

36. OMÓW KULTURĘ POLSKIEGO OŚWIECENIA

Kultura oświecenia w Polsce.
Kultura polskiego oświecenia była bardzo zbliżona i właściwie w dużym stopniu zależna od oświecenia europejskiego. Oświecenie był to ruch intelektualny, przypadający na cały XVIII wiek, polegający na krytyce ustalonych poglądów i postaw, popierający potęgę ludzkiego umysłu i kult wiedzy.
Oświecenie związane jest z głównymi prądami takimi jak krytycyzm, racjonalizm, empiryzm, deizm, a także absolutyzm. Niektóre poglądy oświecenia zauważalne były już w okresie baroku, jednak to właśnie wiek XVIII doprowadził do uwidocznienia się i powstania scentralizowanej formy tych poglądów. Cały okres oświecenia, jako epoki związany jest z takimi wydarzeniami w Europie jak:
- rządy absolutne we Francji i w Anglii,
- rządy dynastii Burbonów i Stuartów.
Oświecenie to epoka, w której do głosu doszły absolutystyczne ambicje władców, wzrasta potęga Rosji za czasów rządów Piotra I oraz znaczenie Prus za czasów – króla – kaprala - Fryderyka Wilhelma I. Dominującą pozycję wypracowuje sobie również Austria, w której rządy sprawuje Maria Teresa.
Epoka oświecenia w państwie polskim związana była z rządami dynastii saskiej – rządy sprawował August II Mocny i August III Sas, jest to okres unii polsko – saskich i rządów ostatniego króla Polski – Stanisława Augusta Poniatowskiego.
Nazwa oświecenia wywodzi się z języka niemieckiego i oznacza wiek oświecony światłem rozumu ludzkiego. Imanuel Kant uważał, że oświecenie oznacza dojrzałość umysłową człowieka.
W oświeceniu położono nacisk na rozwój ludzkiego rozumu. Nastąpił rozwój nauk matematycznych, przyrodniczych i ścisłych. W okresie tym możemy wyróżnić kilkanaście nurtów filozoficznych i religijnych. Nurty te swoją genezę posiadają w epoce baroku, jednak to właśnie uczeni oświecenia doprowadzili do wykształcenia się nowych wizerunków tych nurtów:
- Sensualizm to pogląd dominujący przez całe oświecenie, oznaczał (zmysł), zakładał, że każdy człowiek rodzi się z umysłem przypominającym czystą kartkę – tabula rasa, nabierając doświadczeń życiowych, w trakcie dorastania i całego życia, krata ta zapełnia się poprzez zmysły, które zapisują na tej karcie wrażenia. Uważano, że na świecie istnieje tylko to, co jest postrzegane zmysłami. Do głównych przedstawili tego nurtu zaliczają się John Locke i Georgey Berkeley.
- Empiryzm – nurt filozoficzny związany z doświadczeniami życiowymi. Według empiryzmu istnieje tylko to, czego człowiek może doświadczyć. Tylko dzięki doświadczeniu można tworzyć naukę, przez co empiryzm odrzuca teologię. Franciszek Bacon uważany jest za głównego przedstawiciela empiryzmu.
- Racjonalizm – pogląd oświeceniowy związany z umysłem, prekursorem całego nurtu racjonalizmu był Kartezjusz i jego słynne stwierdzeni, że Cogito ergo sum – myślę, więc jestem. Według zwolenników tego nurtu ważne jest tylko to, co możemy objąć rozumem.
- Utylitaryzm – kolejny pogląd oświecenia, związany z korzyścią. Człowiek jest tyle użyteczny w świecie ile daje mu określone korzyści. Wartość człowieka ocenia się po tym jak działa, jak wykonuje powierzone mu zadanie.
- Krytycyzm – to pogląd, który negował istnienie Boga, odrzucał dogmaty religijne i wiarę, odrzucał autorytety w tym także kościelne.
- Deizm - to pogląd charakterystyczny dla epoki oświecenia, głoszący, że Bóg stworzył świat, ale w momencie stworzenia przestał w ten świat ingerować. Głównym przedstawicielem tego nurtu był Wolter, który to porównał Boga do zegarmistrza, a świat do mechanizmu zegara. Po nakręceniu przez Boga, zegar zaczyna działać sam, aż do końca świata.
- Ateizm – kolejny pogląd oświeceniowy, a dokładnie nurt religijny, który to całkowicie podważa istnienie Boga. Głosi, że to ludzie wymyślili sobie postać Boga, którego tak naprawdę nie ma i nigdy nie było.
- Libertynizm – to z kolei nurt obyczajowy epoki, początkowo głoszący tolerancję religijną, później jednak przerodził się w zachowania zmierzające do profanacji religii katolickiej.
Wszystkie te nurty filozoficzne, religijne, społeczne, obyczajowe związane były z głównymi dogmatami i cechami epoki, takimi jak rozwój nauk przyrodniczych, rozkwit muzyki, rozwój nauk ścisłych, rozwój szkolnictwa.
Polskie oświecenie możemy podzielić na trzy główne i dominujące przez cały okres fazy:
- pierwsza faza – wczesna – trwająca od lat czterdziestych do 1764 roku – czyli do wstąpienia na tron Stanisława Augusta Poniatowskiego.
- druga faza – oświecenie dojrzałe – tzw. oświecenie stanisławowskie 1764 – 1795 – do trzeciego rozbioru państwa polskiego i do upadku Rzeczpospolitej, tak naprawdę związane z rządami króla Poniatowskiego.
- trzecia faza – faza schyłkowa oświecenia 1795 – 1822 - była to faza, w której państwo polskie znajdowało się pod zaborami i w którym decydujący wpływ na dzieje naszego kraju odgrywali zaborcy.
Wiele czynników wpłynęło na typową, odmienną charakterystyczną dla całego państwa polskiego specyfikę naszego oświecenia. Spróbujmy nieco bliżej przeanalizować założenia polskiej kultury epoki oświecenia. W 1740 zostaje założenie przez zakon Pijarów – Collegium Nobilum. Głównym założycielem tej szkoły i jej mecenasem jest Stanisław August Poniatowski, który to bardzo staranie dba o rozwój szkolnictwa. Szkoła została przeznaczona dla młodzieży szlacheckiej. Rozpoczęto w niej na bardzo dużą skalę reformę oświaty. Reforma ta związana była z poprawnością języka polskiego. Młodzieży uczęszczającej do tej szkoły zakazywano mówienia i stosowania wszelkiego rodzaju zapożyczeń językowych i makaronizmów.
Kolejnym czynnikiem było powstanie pierwszej Publicznej Biblioteki Braci Załuskich w 1747 roku. Biblioteka ta początkowo składała się ze zbiorów prywatnych braci, następnie jednak poszerzona została o szereg nowych dzieł. Niestety po 1795 roku cały księgozbiór warszawskiej biblioteki wywieziony został do Rosji i nigdy do Polski nie wrócił, został tam prawdopodobnie spalony. Założenie Teatru Publicznego w 1765 roku przez Stanisława Augusta Poniatowskiego w Warszawie jest kolejnym przykładem wpływu kultury oświecenia w państwie polskim. W teatrze tym występowały trzy zespoły: francuski, włoski i polski. Cała plejada gwiazd epoki oświecenia wystawiała swoje dzieła w Teatrze Narodowym m.in. Julian Ursyn Niemcewicz, Franciszek Bohomolec. Kolejnym przykładem wpływu epoki oświecenia jest powstanie szkoły rycerskiej, inaczej Korpusu Kadetów w 1795 roku, pierwszym rektorem szkoły został Stanisław August Poniatowski, a komendantem Książę Adam Jerzy Czartoryski. Szkoła ta przygotowywała do służby wojskowej, a także zapewniała gruntowną i szeroką wiedzę, kształtowała postawy moralne i patriotyczne. Odegrała ona bardzo ważne znaczenie, bowiem jej uczniowie byli twórcami m.in. podstaw Konstytucji 3 Maja.
Istotnym wydarzeniem polskiego oświecenia był cały szereg czasopism wydawanych na ziemiach polskich (m.in. czasopismo „ Monitor” – wydawane w latach 1765 – 1795).
Czasopismo „Zabawy przyjemne i pożyteczne” wydawane w latach 1770 – 1777, bardzo ważny organ prasowy, który to starał się uczyć – bawiąc. Tak dobierał tematykę, żeby ludzi dorosłych poprzez zabawę zachęcić do myślenia politycznego. W 1773 r. powstała Komisja Edukacji Narodowej. Pretekstem do założenia komisji było rozwiązanie zakonu Jezuitów. Komisja została powołana przez ten sam sejm, który zatwierdził pierwszy rozbiór Polski. KEN podjęła próby reformy szkolnictwa od poziomu szkół parafialnych, aż do uniwersytetów. Ograniczyła naukę łaciny, wprowadziła lekcję języka polskiego, historii, moralności, prawa, fizyki i geometrii. W skład komisji wchodzili najwybitniejsi działacze polityczni i kulturalni tacy jak: Potoccy, Czartoryscy, Poniatowscy.
W roku 1775 powstało Towarzystwo do ksiąg elementarnych. Podstawowym zadaniem tego towarzystwa było zbieranie materiałów podstawowych, elementarnych książek, publikacji i czasopism. Bardzo ważnym czynnikiem odgrywającym dużą rolę w kulturze polskiego oświecenia były tzw. obiady czwartkowe - spotkania cotygodniowe, odbywające się w pałacu królewskim. Na obiadach tych spotykała się ówczesna elita intelektualna i artystyczna. Spędzano je w atmosferze dyskusji na różne tematy (filozoficzne, naukowe, oświatowe, literackie). Uczestniczyli w nich m.in. obok Stanisława Augusta Poniatowskiego, Adam Naruszewicz, Ignacy Krasicki, Stanisław Trembecki, Józef Wybicki.
Jak już zostało wspomniane, istotną rolę dla rozwoju kulturalnego polskiego oświecenia odegrało również czasopismo „Monitor”. Wydawane było na obszarze całego państwa polskiego. Jego twórcy wzorowali się na angielskim czasopiśmie „Spektator”. Monitor” poruszał bardzo wiele interesujących i aktualnych tematów. Zajmował się problemami społecznymi, politycznymi i obyczajowymi. Jego specyfika polegała na tym, że każdy mógł w nim znaleźć coś dla siebie, artykuły w nim pisane były zarówno dla grupy szlacheckiej, chłopów, magnaterii oraz inteligencji, przez co odegrał bardzo ważną rolę w kształtowaniu kultury polskiego oświecenia. Był bodźcem do zastanowienia się nad sprawami Polski, wśród wszystkich grup społecznych.
Towarzystwo Przyjaciół Nauk – to kolejny przykład wpływu na kulturę oświecenia w Polsce. Towarzystwo poswatało na terenie Galicji, czyli w zaborze austryjackim. Główny nacisk kładło na rozwój nauki i literatury, który miał donieść żywotności i trwałości narodu pozbawionego własnej państwowości. Towarzystwo Przyjaciół Nauk postulowało rozwój nauk humanistycznych – historii i języka polskiego w celu przekazania prawdy historycznej, naszej tradycji, kultury i obyczajów młodszym pokoleniom..
Kultura oświecenia w Polsce związana jest z szeregiem reform, głównie reform związanych z rozwojem szkolnictwa, podniesieniem kultury politycznej, edukacyjnej, poziomu świadomości wśród ludności

Ostatnio edytowany przez Damian (2012-05-23 10:50:40)