I ULO 2011

DAMY RADE :)


#1 2011-12-31 15:59:44

piotr

Nowy użytkownik

Zarejestrowany: 2011-11-20
Posty: 9
Punktów :   

ANTYK

*STOICYZM (Seneka, Marek Aureliusz)
   Propagował życie zgodne z rozumem i opanowanie namiętności, jako największą cnotę i warunek szczęścia. Ideałem człowieka jest mędrzec, który swemu rozumowi i cnotliwemu życiu powinien uniezależnić się od wszelkich wyroków losu, z dystansem podchodzić zarówno do nieszczęścia, jak i do szczęśliwych zdarzeń. Ostatecznym celem jest osiągnięcie wewnętrznego spokoju
.
*EPIKUREIZM (Epikur z Samos)
   Życie szczęśliwe to życie rozumne, moralne i cnotliwe. Za cel życia Epikur uznawał rozważne dążenie do przyjemności i szczęścia, które może osiągnąć jedynie człowiek mądry i sprawiedliwy. Warunkiem szczęśliwego życia w doktrynie epikurejskiej było brak cierpień. Skrajną odmianą epikureizmu był hedonizm, którego wyznawcy widzieli sens istnienia w odczuwaniu przyjemności.
*EPOS (inaczej epopeja, terminy występują zamiennie)
   To najstarszy epicki gatunek literacki, wykształcony w starożytności. Posiada rozbudowaną wierszowaną formę. Jego tematem są dzieje bohaterów mitycznych, legendarnych, historycznych ukazanych na tle wydarzeń przełomowych dla danej społeczności. W epopei na plan pierwszy wysuwa się fabuła, narrator-wszechwiedzący i obiektywny – ujawnia się w inwokacji.

*INWOKACJA
   Rozbudowana i utrzymana w podniosłym nastroju apostrofa skierowana do bogów lub opiekunów narratora, rozpoczynająca epos.

*MIT
-jest opowieścią, która przedstawia i organizuje wierzenia danej społeczności. Mit nazywa emocje – najczęściej zbiorowe, np. lęk, niepokój, radość. To, co niejasne, chwiejne, nieokreślone, otrzymuje wyraz i kształt w opowiadaniu mitycznym lub w obrzędzie rytualnym. I tak, niepokojące, bo nie wyjaśnione, zjawiska przyrody, np. przemienność pór roku, zostaje przekształcone w barwna fabułę i uzyskuje motywację przyczynową w postaci bóstw uosabiających siły natury, jak mit o Demetrze i Korze (Persefonie). Dzięki mitycznym formom myślenia to, co niejasne, zostaje wyjaśnione i przybliżone.
FUNKCJE MITÓW:
-poznawcze: umożliwiające interpretację zjawisk przyrody
-światopoglądowe: jako podstawa wierzeń religijnych
-sakralne: poprzez powiązanie z kultem bóstw i rytualnych obrzędów
PODZIAŁ MITÓW:
-teogoniczne (staje się, powstaje)
-kosmogoniczne (świat)
-antropogeniczne (człowiek)
-genealogiczne (historia rodu, rodowód)
Początek świata; Stworzenie człowieka – Prometeusz; Herakles; Mity tebańskie; Wojna trojańska; Syzyf; Dedal i Ikar; Niobe;

*MITOLOGIA
   Zbiór mitów danej społeczności. Już od antyku odczytywano je na różne sposoby: symboliczno-filozoficzne, metaforyczne (odnoszące się do natury i historii). Nawet wtedy, gdy przestały pełnić funkcję religijną, pozostały źródłem inspiracji literackiej, artystycznej i filozoficznej.
*UTWORY LITERACKIE INSPIROWANE MITAMI
Narcyz -M. Pawlikowska-Jasnorzewska
Żona Lota -W. Szymborska
Smutno mi, Boże –J. Słowacki
Syzyfowe prace –S. Żeromski

*TEATR
   Dla powstania teatru istotniejsze są najdawniejsze, ekstatyczne misteria dionizyjskie. Dionizy był bogiem narodzin i śmierci, ale też i użycia. Tak, więc skupiał w sobie zarówno wzniosłe wierzenia, jak i patronował orgiom pijackim i wyuzdaniu. Obrzęd odprawiany ku jego czci pierwotnie orgiastyczny i dziki, uległ z czasem umiarkowaniu. Tak zwane Wielkie Dionizje – miejskie, które odbywały się w porze wiosennego zrównania dnia z nocą, można było porównać ze słowiańskimi sobótkami czy wiankami. Dionizje Małe – wiejskie – obchodzone w porze jesiennej, były świętami winobrania; podobne do naszych dożynek, miały wesoły charakter i nastrój ludowej zabawy. Z tych dwu różnych odmian Dionizosa powstał teatr starogrecki w dwu swych zasadniczych odmianach: tragedii i komedii.

*FUNKCJA WIDOWISKA TEATRALNEGO
   Podstawowym pojęciem tragedii greckiej jest katharsis, dosłownie oczyszczenie; dzieło antyczne miało celowo oddziaływać na reakcje i przeżycia odbiorców. Pierwotnie Grecy taką funkcję przypisywali muzyce i tańcom, jako czynnikom umożliwiającym oczyszczenie duszy z win i pełne jej wyzwolenie. Arystoteles tę funkcję przypisywał tragedii, działaniu akcji tragicznej, która wywołuje w widzu „litość i trwogę” oraz oczyszczenie z takich doznań

*STAROŻYTNA GRECJA ŹRÓDŁO KULTURY EUROPEJSKIEJ
   Nasza kultura, jej wielowiekowy rozwój, nie mogłaby się rozwinąć, w taki sposób, w jaki się to stało, gdyby nie kultura antycznego świata. Kolebką tych osiągnięć jest przede wszystkim Grecja, ale też cały basen Morza Śródziemnego. Tam właśnie znajdował się ośrodek, który promieniował na całą późniejsza Europę. W Grecji rozwijała się prężnie nauka, literatura, historia, które stały na bardzo wysokim poziomie. Z wielu artystycznych i cywilizacyjnych osiągnięć starożytnych korzysta do dziś cała współczesna kultura. Można wyróżnić wiele starożytnych miast, które był centrami starożytnego świata.
   Nie jest łatwo nakreślić ramy chronologiczne tej epoki, ponieważ starożytność obejmuje wiele wieków i trudno jest wskazać przełom, który potwierdziłby jej zakończenie. Bardzo powoli wygasały czynniki, które decydowały o istnieniu charakterystycznych dla starożytności nurtów. Początek to umownie, 4000 r. p.n.e., Koniec natomiast określa rok 476 n.e., Czyli data upadku Cesarstwa Zachodnio Rzymskiego.
   Szczególnie fascynujący dla późniejszych epok był teatr grecki, bardzo bogato rozwinięty. Dzięki nawiązaniom do niego, mógł rozwinąć się teatr nowożytny. Za najwybitniejszych dramatopisarzy starożytnego świat uważamy Ajschylosa, Sofoklesa i Eurypidesa. Ich nowatorskie pomysły nadały odpowiedni kształt sztuce teatralnej. Liczne adaptacje teatralne zmieniły charakter i formę teatru antycznego – liczni twórcy odstępowali od klasycznej budowy, która musiała zawierać odpowiednie części, pełniące określone role kompozycyjne ( prolog, epejsodion, stasimon, eksodos).
    Nowożytna kultura czerpała także z malarstwa i rzeźby antycznej. W renesansowych freskach, czyli malarstwie na tynku, obecne były głównie motywy antyczne, historie mitologiczne. Podobnie było w malarstwem ozdobnym – naczynia były dekorowane postaciami herosów. Rzeźba przedstawiała piękno ciała ludzkiego, które porównywane było skonstruowane na wzór harmonijnych proporcji boskich. Bardzo rygorystycznie przedstawiano odpowiednich długości i szerokości. Najwybitniejszymi przykładami antycznej rzeźby są posągi dłuta Fidiasza – Atena na Akropolu i Zeus Olimpijski, który był zaliczany do siedmiu cudów świata. Do znakomitych posągów zalicza się też Dyskobola, dłuta Myrona.
Do wielkich osiągnięć kultury antycznej należy również architektura. W rozwoju architektury starożytnej Grecji możemy wyróżnić trzy okresy – archaiczny, trwający do 500 r. p.n.e., charakteryzował się powstaniem murowanych świątyń; klasyczny, trwający do 336 r. p.n.e., charakteryzował się trzema wzorami kolumn greckich - korynckim, doryckim i jońskim; hellenistyczny, trwający do 146 r. p.n.e., wówczas podboje Aleksandra Wielkiego sprawiły, że dobytek architektoniczny Grecji zaadaptowany został na Bliskim Wschodzie. W Grecji nie wymyślano nowatorskich rozwiązań technicznych, ale raczej rozwijano istniejące style. Łączono gładkie kamienie, nie używając zaprawy, by powstała ściana, a potem na belkach, opartych o kolumny wznoszono dwuspadowe dachy.
    Zachowało się do współczesnych czasów kilka świątyń i pałaców w Knossos na Krecie. Najbardziej znaną budowlą starożytną jest Partenon na Akropolu. Partenon jest świątynią Ateny, czyli największa bogini grecka. Cechą Partenonu jest, tak jak większości zabytków greckich, symetria oraz monumentalne rozmiary. Jej ściany stanowią szeregi kolumn. Kolumnady były różnych kształtów, zależnie od dominującego właśnie stylu architektonicznego (doryckiego, jońskiego i korynckiego). Takie właśnie klasyczne arkady były elementami, które chętnie powtarzano również w innych epokach. Takim przykładem może być architektura renesansowa, której perełka jest Wawel z dziedzińcem arkadowym.
   Swą nieśmiertelność zapewniła sobie kultura grecka także przez mity. Mitologia jest, bowiem pełna postaci, motywów, problemów i wzorów, które pojawiają się w następnych epokach. Mity są pełne archetypów, które przekazują głęboka prawdę o człowieku. Przykładem takich adaptacji może być postać Prometeusza, który jest wzorem poświęcenia się dla dobra ogółu i poniesienia za to surowej kary; Syzyfa, który uosabia bezowocną prace, nie przynosząca żadnych wymiernych rezultatów;
Odysa, czyli wiecznego podróżnika, szukającego drogi do domu, do celu. W mitach traktują o bardzo uniwersalnych problemach, które nie zmieniają się z upływem czasu. Mity obecne są w literaturze europejskiej, podobnie z resztą jak inne gatunki, wypracowane przez starożytnych. Do najbardziej popularnych należy oda, pieśń, fraszka, dramat, epigramat, komedia, epitafium, tren. Literatura nowożytna skorzystała na zasadach i teorii literatury, stworzonej w starożytności.
     Warto zwrócić uwagę na fakt, iż dorobek kultury antycznej nie został zauważony od razu. W epoce bezpośrednio graniczącej z antykiem, czyli w średniowieczu, bardzo silnie odżegnywano się od osiągnięć i nurtów antycznych, doprowadzając do tego, że po jakimś czasie odeszły one w niepamięć i nie były powszechnie znane. Zrezygnowano z kontynuacji stylów architektonicznych na rzecz warownych zamków. Inna była również filozofia i światopogląd średniowieczny – skoncentrowany był na Boga, nie jak wcześniej na człowieka. Bóg stał się tematem sztuki i literatury, która była w większości anonimowa. Przełam nastąpił w XIV i XV wieku ( umowna datą jest 1453 – zdobycie Konstantynopola. Od tej pory zaczynają pojawiać się nurty i kierunki renesansowe, które miały zupełnie zmienić oblicze kultury europejskiej, przywracając do łask osiągnięcia antyku. Ogromną rolę odegrał tu nowatorski nurt – humanizm, którego korzeni należy szukać właśnie w starożytności.
Powrócono do wzorców i idei antycznych, co bardzo widoczne jest w bogatej sztuce, zwłaszcza renesansu włoskiego. Tam powstały arcydzieła rzeźby – posągi przedstawiające piękne, nagie ciała o idealnych kształtach. Do najwybitniejszych twórców należy Michał Anioł, autor rzeźby Dawid. Również w architekturze powrócono do wzorów antycznych, co jest widoczne w portalach, kolumnadach, arkadach, które ozdabiają renesansowe budynki: Wawel, watykańska kaplica Sykstyńska. Sztuka malarska zaczerpnęła z antyku tematy i motywy, a także przedmiot zainteresowania, jakim jest człowiek. To na niego przecież była zwrócona cała kultura odrodzenia. Starano się poznać człowieka i wszystkie dotyczące go problemy i tajemnice. Dzięki takiej motywacji świetnie rozwinęły się różne dziedziny nauki.
   Do antyku zaczęto nawiązywać bardzo wyraźnie w oświeceniu. Dzięki temu rozwinął się klasycyzm, który określał kierunek zainteresowań epoki, czyli wszystkie te elementy, które wywodzą się z antyku. Widać to np. w budownictwie oświeceniowym, które zaowocowało m.in. łazienkowskim Pałacem na Wodzie, który zaprojektował Dominik Merlini. W rzeźbie widoczne były motywy mitologiczne – Perseusz z Głową Meduzy, którego twórcą jest Antonio Canova.
    Kultura antyczna zaowocowała również ustrojem, który jest bardzo popularny w państwach nowożytnych – demokracja. Polega on na tym, że władza jest w ręku społeczeństwa. Taki model władzy zaproponowano już w Atenach, które były ośrodkiem politycznym i kulturalnym Grecji oraz w Rzymie. Organizowano tam demokratyczne dyskusje i o wszystkim decydowano wspólnie. Podwaliny te zostały wykorzystane współcześnie, ale oczywiście formalnie dzisiejsza demokracja różni się znacznie od ateńskiej.
    W okresie 30 p.n.e. – 529 n.e. kultura antyczna weszła w swój ostatni etap. Jest to okres ekspansji Rzymu, który zajmował po kolei wszystkie ościenne krainy, tworząc potężne cesarstwo. Również Grecja musiała ulec tej przewadze. Na szczęście nie zaprzepaszczono kilkunastu wieków rozwoju cywilizacji, nauki i sztuki greckiej. Dla Rzymu stała się ona raczej wzorem, dlatego też nie został zniszczona, tak jak kultura innych podbitych państw. Rzymska filozofia, nauka, literatura zaczęła naśladować i nawiązywać do wzorców greckich. Dzięki czemu powstał m.in. analogiczny panteon bogów, których obdarzono innymi imionami. Do greckiej literatury nawiązali Horacy i Wergiliusz.
    Jak widać z przytoczonych przykładów kultura antyczna istnieje bardzo wyraźnie w dorobku cywilizacyjnym Europy. Osiągnięcia antycznych nadały odpowiedni kształt literaturze, historii, naukom ścisłym ( dzięki Pitagorasowi i Talesowi), medycynie ( do dziś lekarze kierują się przysięgą Hipokratesa). Właściwie nie jest możliwe zrozumienie nowożytnej literatury i sztuki bez znajomości kontekstu historycznego antyku, mitologii, ponieważ nawiązania do nich są bardzo częste i niosą głębokie, ponadczasowe przesłanie.

*UKŁAD I FORMA DRAMATU
   Dramat starogrecki odbiega od dzisiejszego. Górowało w nim słowo poetyckie recytowane i śpiewane na tle muzyki instrumentalnej i tańca, szczególnie partie chórowe miały charakter „operowy” czy „oratoryjny”.
Nie znano wtedy podziału na akty i sceny, natomiast stosowano inne podziały, tworzące swoistą konstrukcję. Początek dawał chór, wkraczając rytmicznie i ze śpiewem na orchestrę –parodos, przedstawienie rozpoczynał aktor wygłaszając zapowiedź –prologos. Także chór kończył przedstawienie, opuszczając orchestrę podobnym sposobem –exodos. Między tymi granicznymi członami przedstawienia rozgrywano akcję sceniczną podzieloną na pojedyncze epizody –epeisodia. Między epizodami występował chór stojący na orchestrze, wygłaszający stosowny tekst-komentarz akcji –stasimon – pod nieobecność aktorów na scenie

*WPŁYW MITOLOGII NA JĘZYK POLSKI (ZWIĄZKI FRAZEOLOGICZNE) [PRAWDOPODOBNIE CHODZI O CO INNEGO]
ambrozja – coś bardzo smacznego
jabłko niezgody  - powód kłótni, przyczyna sporu
koń trojański – podstęp
koszula Dejaniry – niezamierzona przyczyna wielkiej męki, cierpienia
prokrustowe łoże – przyczyna nieludzkich cierpień
nić Ariadny – pomoc w trudnej sytuacji, wskazówka
pięta Achillesa – słabość, słaba strona
pod egidą – pod ochroną, pod patronatem
puszka Pandory – źródło nieszczęścia

*KONFLIKT TRAGICZNY W „KRÓLU EDYPIE” SOFOKLESA
   Sofoklesa uznaje się za najwybitniejszego dramatopisarza w antycznym świecie. Stworzył on sto trzydzieści komedii, tragedii. Z całego tego zbioru zachowało się jedynie osiem sztuk. Jego dzieła są znane do dzisiejszych czasów bardzo dobrze. Jednym z nich jest tragedia pt. „Król Edyp”.   
   Należy wspomnieć, że literatura starożytnej Grecji stworzyła teorię dramatu. Reguły te był raczej sztywne i nakazywały dzielić tekst utworu na kolejne części. Sztuka zaczynała się wprowadzeniem, potem następowało rozwinięcie akcji, punkt kulminacyjny i katastrofa, która kończył tragiczną akcję. Światem tragedii rządziło fatum, czyli przeznaczenie, któremu nie mógł przeciwdziałać żaden człowiek.
   Tak też jest w tragedii „Król Edyp”. Życie głównego bohatera i koleje jego losu były już przepowiedziane przed jego narodzeniem. Ojciec Edypa, Lajos, usłyszał w Wyroczni w Delfach, że jego syn zabije jego i ożeni się ze swą matką.   
Lajosowi i Jokaście urodził się synek. Przestraszony przepowiednią ojciec zapragnął zabić syna, dlatego kazał go zrzucić ze skał, uprzednio zaś przebito mu pięty, aby zwabić dzikie zwierzęta. Edyp miał jednak szczęście, ponieważ został znaleziony przez pasterzy, którzy go wychowali. Edyp z czasem również dowiedział się o przepowiedni, a myśląc, że jest u swoich rodziców, uciekł z domu, chcąc zapobiec tragedii. Tu właśnie zaczęło działać przeznaczenie, ponieważ będąc w drodze do Koryntu napotkał pewien powóz. W wyniku kłótni rozpoczęła się walka i Edyp zabił starca, którym faktyczne był jego prawdziwy ojciec. Nie wiedząc o tym, Edyp udał się do Teb, gdzie pojął za żonę Jokastę.
Bez woli bohaterów słowa przepowiedni sprawdziły się. Wiedzieli o tym jednak tylko bogowie. Chcieli oni zemścić się na Edypie, sprowadzając na Teby straszną klątwę. Król Edyp pragnął uchronić swój lud przed gniewem bogów, ponieważ był bardzo dobrym władcą. Udał się więc do wyroczni, gdzie usłyszał, że klątwa zostanie wycofana, jeśli znajdzie się zabójca króla Lajosa. Edyp sam rzucił przekleństwo na człowieka, który zabił króla. Tymczasem prawda doszła do uszu Edypa przez wróżbitę Terezjasza, który powiedział wszystko, co się stało do tej pory. Edyp nie chciał w to wierzyć, a królowa Jokasta odebrała sobie życie, gdy dowiedziała się prawdy. Edyp oślepił sam siebie i kazał wywieść się z Teb.
   Jest to tragedia, która podejmuje bardzo ważny problem. Sofokles zastanawia się nad tym, czy człowiek może wpływać na swoje życie, jak dużo może zmienić oraz czy słuszna jest kara za błędy, których się nie popełniło. Tragediopisarz udowadnia nam, że odpowiedzieć na pytania tego rodzaju nie jest łatwo. Być może człowiek w ogóle nie pozna na nie dokładnej odpowiedzi. Można natomiast przypuszczać, że człowiek jest bezsilny wobec przeznaczenia, które jest niezależne od naszej woli. Sofokles ukazuje człowieka, który jest prawym władcą, dobrym obywatelem; gdy dowiedział się, że nad jego ludem ciąży klątwa, starał się jej zapobiec. Ale jego zalety nie maiły tutaj żadnego znaczenia, ponieważ fatum z góry dyktuje rzeczy, które mają się zdarzyć. Bohater jest postacią tragiczną, ponieważ cokolwiek by zrobił, nie mógł zapobiec nieszczęściom, które spadły na niego i jego rodzinę. Wszystkie wydarzenia były nieuniknione.
*TRAGEDIA ANTYCZNA
    Podstawowa z nich to respektowanie zasady trzech jedności:
- czasu: akcja nie przekracza 24 godzin
- miejsca - wszystko rozgrywa się w jednym miejscu
- akcji - akcja dotyczy jednego wątku, problemu.
Podobnie ze ściśle określoną, schematyczną budową dramatu. Każda tragedia antyczna składa się z następujących części:
- prologos - wstęp, w którym zostajemy wprowadzeni w akcję, np. w „Antygonie” tytułowa bohaterka i Ismena rozmawiają o dziejach swego rodu i rozkazie Kreona;
- parodos - wejście chóru i pieśń na wejście, a omawianej tragedii jest to pochwalna pieśń na cześć rozumu ludzkiego i mądrości władcy;
- epejsodiony (poszczególne dialogi bohaterów)
- stasimony (pieśni chóru), które przeplatają się wzajemnie. Chór pełni w tragedii antycznej rolę komentatora, zapowiada wejście kolejnych postaci oraz wyraża ogólnoludzkie refleksje;
- eksodos - pieśń chóru na wyjścieW tragedii antycznej zawsze występuje konflikt równorzędnych racji, zwany konfliktem tragicznym.
    Tragedia grecka to utwór, w którym osią akcji jest nierozwiązywalny konflikt między: jednostką a państwem, rozumem i uczuciem, normami prawnymi i prawem boskim. Konflikt ten sprawia, że giną szlachetne i wyjątkowe jednostki, których przeznaczeniem jest porażka.

*ODYSEJA HOMERA
   Przeznaczenie ściga bohatera wojny nawet po upadku Troi. Nie może spokojnie wrócić do domu. Bogowie nadal go prześladują, mszcząc się na nim i utrudniając mu powrót. Najdłużej błąkał się po morzach Odyseusz. W opowieści o jego przygodach znalazły wyraz marzenia Greków o podróżach, ujawniła się ich ciekawość świata, chęć odwiedzenia najdalszych kresów ziemi. Odyseusz wyróżniał się nie tylko odwagą, ale i sprytem, przedsiębiorczością, umiejętnością budowy statków, żeglowania, dowodzenia ludźmi, zjednywania sobie przyjaciół. W każdej sytuacji umie sobie poradzić.
   Odyseusz wraz z towarzyszami trafił do jaskini Cyklopa – potwora o jednym oku. Poprosił o gościnę, lecz Cyklop pożarł dwóch ludzi z pośród obecnych. Bohater pomścił pożartych przez potwora towarzyszy: upił Cyklopa winem i rozpalonym drągiem wypalił mu jedyne oko. Chytry Odyseusz przewidział także i udaremnił możliwość udzielenia Polyfemowi (tak nazywał się potwór) pomocy przez innych Cyklopów, przedstawiając się imieniem NIKT. Na krzyk Polyfema: „Nikt mnie morduje” Cyklopy stwierdziły, że oszalał, i nie przybiegły do pieczary.

*MOTYW LABIRYNTU
Mit o Tezeuszu - streszczenie
   Tezeusz jest największym bohaterem ateńskim. Jego ojciec Ajgeus (Egeusz) podbił Attykę, poślubił księżniczkę Trojzeny Ajtrę, po czym opuścił rodzinę, by wrócić do Aten. Chłopiec wychowywał się u matki w Trojzenie. Tu w wieku pięciu lat poznał Heraklesa, który stał się wzorem dla małego Tezeusza. Kiedy chłopiec dorósł, matka pokazała mu miecz i sandały, zostawione przez Ajgeusa pod kamieniem. Tezeusz udał się do Aten w poszukiwaniu ojca.
   W drodze bohater pokonał zbójów: Skirona, Sinnisa i Prokrustesa, którzy torturowali i zabijali podróżnych. Przed świątynią Apollina także popisał się nadludzką siłą i męstwem. Gdy przybył do ojca, Ateny upadały. Król Minos upominał się o haracz w postaci siedmiu młodych mężczyzn i siedmiu dziewcząt dla potwora Minotaura. Tezeusz, chcąc wybawić ateńczyków od okrutnej ofiary, postanowił zabić Minotaura. Ajgeus kazał synowi postawić czerwony żagiel w razie wygranej lub czarny, gdyby Tezeusz przegrał. Na wyprawę bohater nie zabrał siedmiu dziewcząt, ale dwóch młodzieńców przebrał za kobiety, nauczył dziewczęcych ruchów, głosów, dbałości o cerę.
   Na Krecie wszyscy traktowali Tezeusza z wrogością. Zakochała się w nim Ariadna, córka króla. I kiedy Tezeusz wchodził do labiryntu Minotaura, zawiązał u wejścia koniec nici, podarowanej mu przez Ariadnę. Potem rozwijał kłębek aż dotarł do potwora. Bohater zgładził Minotaura i dzięki nici wyszedł szczęśliwie z labiryntu. Powracał do Aten zwycięski wraz z Ariadną.
   Ale na wyspie Naksos Tezeusz porzucił kochankę i odpłynął ukradkiem. Ariadnę poślubił Dionizos, bóg wina i winnej latorośli. Natomiast Tezeusz przypłynął do Aten. Zapomniał jednak zmienić żagla na czerwony; jego ojciec, domyślając się porażki syna, rzucił się ze skały. Tego samego dnia Ateny przeżywały wielką żałobę po śmierci Ajgeusa i świętowali jednocześnie radość z powodu zwycięstwa Tezeusza. Powstało tak święto Oschoforiów, podczas którego upamiętnia się także przebieranie chłopców za dziewczyny.
   Tezeusz władał całym państwem greckim, dokonał zjednoczenia ziem ze stolicą w Atenach. Utrwalił pierwsze zasady republiki. Wiedziony przykładem Heraklesa, król Tezeusz zapragnął podbić ród Amazonek. Uprowadził królową Antiopę, z którą miał syn Hipolita. Ponownie ożenił się z Fedrą. Lecz ta zdradziła Tezeusza z Hipolitem i zrzuciła później winę na syna króla. Tezeusz kazał więc ukarać Hipolita śmiercią. Po czym Fedra powiesiła się
    Tezeusz, mając już pięćdziesiąt lat, porwał ze Sparty Helenę, wówczas małą dziewczynkę. Ojciec dziecka, król Tyndareos, naszedł z armią na Ateny pod nieobecność Tezeusza. Odebrano Helenę opiekunce Ajtrze i za karę nie pozwolono Tezeuszowi wrócić do Aten. Starzec żył na wyspie Skyros, aż pewnego dnia poślizgnął się i spadł w przepaść.
   Po wojnach perskich postanowiono sprowadzić kości ateńskiego bohatera do ojczystego miasta. I w roku 474 p.n.e. przywieziono szczątki Tezeusza do Aten. Zostały znalezione po tym, jak orzeł zaczął wbijać dziób i pazury w jedno miejsce w skale, co odczytano jako znak boski
.
*MIT O SYZYFIE
   Syzyf był królem Koryntu. Jego pałac u szczytu skalistej góry zwanej Akrokoryntem był otoczony czarno-zielonym kręgiem starodrzewu. Co rano po kąpieli gospodarz wychodził na rozległy taras i podziwiał swoje państwo, przyglądając się piaszczystej równinie, białym ulicom Koryntu, nachylonym lekko ku morzu. Mógł godzinami patrzeć na kadłuby okrętów, czerniące się w błękitnej zatoce, na przypominające pracowite mrówki roje ludzi, pracujących przy portowych magazynach lub w stoczniach, kuźniach, warsztatach czy w dzielnicy farbiarzy, gdzie w rynsztokach płynęły strumienie barwionej wody. Wszystko to było dziełem króla Syzyfa, on założył to miasto, bogate ze względu na dogodny port, umożliwiający pobieranie danin od statków płynących ze wschodu i zachodu.
   Syzyf był nie tylko dobrym królem, lecz także ulubieńcem bogów, czego dowodziły ciągłe zaproszenia do Dzeusa na uczty olimpijskie. Lubił te wizyty z powodu możliwości odświeżenia swojego ziemskiego ciała nektarem i ambrozją, co dawało mu siłę i rześkość, mimo upływu lat. Wizyty na Olimpie wiązały się również z poznawaniem najnowszych plotek, w czym Syzyf był prawdziwym mistrzem. Gdy pewnego razu nie pilnował się dość i rozpowiedział przed ludźmi informację otrzymaną od Dzeusa w tajemnicy, naraził się na gniew boga – władca w odwecie posłał do niego bożka śmierci Tanatosa.
   Przebiegły Syzyf, spodziewając się wizyty posłańca, urządził na niego zasadzkę, zakuł w kajdany i uwięził w piwnicy. Od tej pory ludzie przestali umierać, co wkrótce się wydało. Gdy Hades poszedł do Dzeusa na skargę, do Syzyfa przysłano Aresa. Po uwolnieniu bożka śmierci jego pierwszą ofiarą był Syzyf. Przed śmiercią zdążył poprosić żonę, aby nie chowała jego zwłok i gdy tak uczyniła - „dusza, której ciała nie pogrzebano, nie mogła wejść do państwa cieniów”.
   Syzyf błąkał się, narzekał, jęczał, użalał nad swoim losem i postępowaniem żony, aż w końcu postawiono go przed Plutonem. Gdy z płaczem opowiadał o niegodziwej małżonce, „która jego trupa wyrzuciła na śmietnik i nie chce mu sprawić pogrzebu”, Pluton w końcu zgodził się, aby Syzyf wrócił na chwilę na ziemię i ukarał żonę. Tak też się stało, z tą różnicą jednak, że Syzyf poszedł i… nie wrócił. Bogowie zapomnieli o nim, a on - cichy i ostrożny – żył jeszcze bardzo długo. W końcu jednak w Hadesie przypomnieli sobie o uciekinierze. Tanatos zaskoczył go, uciął znienacka pukiel włosów i zabrał do podziemi „krnąbrną” duszę. Karą nieposłusznego Syzyfa było wtaczanie ciężkiego kamienia na wysoką i stromą górę. Zapewniony, że zostanie z powrotem przywrócony do życia, gdy wykona zadanie, Syzyf wydźwignął głaz pod sam szczyt. Jakie było jego zaskoczenie i smutek, gdy skała wyślizgnęła się i spadła na dół. Ta czynność bohater powtarzał to w nieskończoność: „Tak zawsze. Już jest Syzyf bliski celu i zawsze coś mu kamień z rąk wyrywa, i musi biedak pracę zaczynać na nowo

*MIT O NARCYZIE
   Był sobie piękny chłopiec imieniem Narcyz. Wszystkie nimfy go znały, bo wciąż przesiadywał w lasach i górach.  Kochały się w nim, ale on kochał tylko łowy i nie chciał słyszeć o innej miłości. Gdy jednak raz nachylił się nad strumieniem, by napić się wody, ujrzał własne odbicie. Zdumiał się nad swą pięknością i z owego zdumienia zrodziła się miłość. Narcyz zakochał się sam w sobie. Nie mogąc odwzajemnić miłości stale spoglądał w źródło. W końcu umarł z tęsknoty, a gdy go złożono w ziemi, na grobie wyrósł kwiat o białych płatkach i złotym sercu, który nazwano - narcyzem.
   Mit znany głównie z Metamorfoz Owidiusza, gdzie młodzieńca ukarała w ten sposób Afrodyta, za to że odrzucił zaloty nimfy Echo, która z rozpaczy straciła głos.

*PIEŚNI HORACEGO
   Pieśni pochodzą z drugiego etapu twórczości Horacego. Poeta w mistrzowski sposób połączył filozofię z liryką, redagował je długo i bardzo starannie. Składają się na nie cztery księgi, trzy pierwsze zawierają 88 utworów, a ostatnia pieśń liczy 15 wierszy. W świecie poetyckim pieśni i nauki stoików i epikurejczyków zyskują walory prawd uniwersalnych, pociągających przy tym wielką prostotą.
   W zbiorze znajdują się utwory o różnorodnej tematyce:
-erotyczne - miłość jest przyjemna ale ulotna, należy cieszyć się miłosną chwilą,
-religijne,
-biesiadne,
-filozoficzne,
-refleksyjne.
  Niektóre pieśni zostały poświęcone przyjaciołom, w szczególności Mecenasowi  i Augustowi, autor przedstawiał ich jako odnowicieli dawnych cnót i zwycięzców. W na pozór radosnych pieśniach wyraża niepokoje, które towarzyszą myślącemu człowiekowi. Nade wszystko wychwala umiar i harmonię
   W Pieśniach Horacy osiąga absolutną doskonałość formy poetyckiej. Nie wzorował się przy tym na dawnych lirykach, lecz studiował dawne wzory, którym nadawał rzymski koloryt i charakter. Pieśni były ulubionym dziełem wielu pokoleń twórców europejskich toteż często dokonywano przeróbek czyli parafraz. W literaturze polskiej najwybitniejszym naśladowcą Horacego był Jan Kochanowski.
Cechy liryki Horacego:
    -połączenie liryzmu i filozoficznej refleksji,
    -doskonałość formy poetyckiej,
    -przedstawianie prawd uniwersalnych,
    -łączy epikureizm ze stoicyzmem,
    -ład, harmonia i spokój w poezji.
Streszczenie wybranych pieśni Horacego:
O co poeta prosi Apollina (Quid dedicatum poscit Apollinem):
   Autor wykłada nam swoją filozofię. Na początek wylicza rzeczy, które nie mają dla niego znaczenia, np. bogactwa,  które zostawia innym i których nie pożąda. Uważa, że nie jest ważny majątek i luksusy (w złotych pucharach niechże piją wino kupcy). Następnie sam określa co jest mu najbardziej potrzebne: Spraw niech się cieszę tym, co mam. Prosi jedynie boga Apolla o możliwość cieszenia się zdrowiem i spokojem na starość (starość gdy przyjdzie, niech będzie łagodna i pełna pieśni).
   Utwór jest pochwałą umiaru i spokoju, zadowoleniem z życia i starości wolnej od lęku przed śmiercią. Horacy wyraża w nim swoją postawę wobec życia i mądrość życiową opartą na epikureizmie i stoicyzmie. Tworzy własny horacjański model życia. Ostrożnie przyjmuje sukcesy i porażki. Czerpie radość z tego co ma, prezentuje sobą uczciwość, ład moralny i czystość. Jest dzielny, męski i gotowy poświęcić się ojczyźnie.
Pamiętaj o zachowaniu równowagi (Aequam memento):
   Ukazuje nam prawdy dotyczące końca życia człowieka. Nie warto gromadzić bogactw,  bo po śmierci nie zabierzmy ich ze sobą. Śmierć nie bierze pod uwagę pochodzenia, stanie przed nią król i nędzarz. Śmierci nie da się uniknąć, każdy w końcu się z nią zmierzy.
Do Leukone (Tu ne quaesieris, scire nefas, quem mihi, quem tibi) Oda  I, 11:
   Liryka zwrotu do adresata, wiersz ma charakter filozoficzno- refleksyjny. Adresatka wiersza Leukone nie ma dociekać kiedy umrze, gdyż jest to daremne, na to pytanie nie znają odpowiedzi nawet Babilońscy wróżbiarze. Podmiot liryczny prosi Leukone aby zaakceptowała życie, korzystała z każdej jego chwili, znalazła szczęście w codziennych obowiązkach, radowała się przy pucharze wina oraz nie wierzyła w obietnice przyszłości. Podmiot liryczny zaleca postawę epikurejską (carpe diem) oraz stoicką (wewnętrzna równowaga, poddanie się losowi). W wierszu pojawia się słynne zalecenie Horacego: carpe diem.
Do Deliusza, Stateczny umysł zachowaj w niedoli: (Aequam memento) Oda II, 3:
   Ponownie mamy tu do czynienie z liryką zwrotu do adresata, tym razem podmiot liryczny zwraca się do przyjaciela Deliusza (rzymski polityk). Wiersz ma także tematykę filozoficzno- refleksyjną. Trzeba być przygotowanym na śmierć, nie należy przywiązywać się do rzeczy materialnych. Wszystko co otacza człowieka jest nietrwałe i przemijające (nie warto tracić czasu na ich gromadzenie), powinniśmy się z tym pogodzić. Trzeba szukać umiaru - aurea mediocritas. Pojawiają się nawiązania do epikureizmu i stoicyzmu (opanowanie w każdej chwili życia, w szczęściu i nieszczęściu).
Do Postuma:
   Liryka zwrotu do adresata, tematyka filozoficzna. Forma utworu to apostrofa do Postuma. Jest monologiem na temat ludzkiego życia. Podmiot liryczny zwraca się do przyjaciela, który chciałby pozostać piękny do końca życia. Podmiot liryczny tłumaczy mu, że lata mijają, człowiek się zmienia i starzeje, nie ważne ile wyda się na swój wygląd, nikt nie ucieknie przed śmiercią. Każdy będzie musiał odejść z tego świata, taka jest wola Boga.  Nie wato uciekać przed śmiercią podstępem. Mimo świadomości, że życie kończy się śmiercią należy korzystać z każdej jego sekundy, ale należy uprzednio dobrze je poznać. Nie zmienimy swojego losu, ale możemy sprawić, że w pełni wykorzystamy to co dał nam świat.
Okręcie, oto nowe na morze cię niosą:
   Rodzaj liryki patriotycznej. W wierszu pojawia się alegoryczny obraz ojczyzny - jako okrętu. Horacy miał wpływ na popularyzację tej alegorii, która była znana już starożytnym Grekom. To apel do ojczyzny, mający formę apostrofy. Ojczyzna nie ma wybierać się na nowe podboje, gdyż jest zbyt słaba i może nie wytrzymać kolejnych wysiłków. Wyraźnie widać, że poeta troszczy się o losy ojczyzny.
Stawiłem sobie pomnik trwalszy niż ze spiżu (Exegi monumentum aere parennius), fragment ody 30:
   Podmiot liryczny wprost wskazany jest jako poeta, który z dumą stwierdza, że jego utwór przetrwa wielki, co da mu nieśmiertelność. Jest pewien swej wielkości, co ukazuje we fragmencie: strzelający nad ogrom królewskich piramid. Exegi monumentum to wiersz pomnik, którego pamięci nie skruszą: oszalałe Akwilony i deszcze gryzące. To pomnik trwalszy od spiżu pokonujący śmierć i czas. Właśnie przez nieśmiertelną pieśń poeta uniezależnia się od upływu czasu: łańcuch lat niezliczonych i mijanie wieków. Jego słowa mają trwać do póki na Kapitol będzie wstępować kapłan z milczącą westalką strzegącą wiecznego ognia domowego ogniska, którego utrzymywanie było rękojmią potęgi Rzymu. I tu pomylił się Horacy! Upadło imperium rzymskie, umarła ostatnia westalka, zgasł ogień na ołtarzu Westy, a poezja rzymska wciąż żyje. Poeta zdawał  sobie sprawę ze swej wielkości. Uważał, że należy mu się nagroda w postaci wieńca laurowego. To właśnie Horacy rozpowszechnił tęsknotę za sławą pośmiertną poety, który Non omnis moriar (nie wszystek umarł) dzięki swym dziełom. Poeta nigdy bowiem nie umiera do końca, gdyż zawsze jego część będzie żyć w wierszach i pamięci czytelników. Poezja daje sławę i nieśmiertelność.
Utwór stanowi rodzaj poezji autotematycznej, czyli poezji o poezji, liryczne ja - jest tożsame z postacią poety. Poeta we własnym imieniu przemawia bezpośrednio do adresata. Twórczość jest jego częścią i powstała z jego talentu.

*POJEDYNEK HEKTORA Z ACHILLESEM
  XXII księga „Iliady” Homera przedstawia walkę Achillesa i Hektora. Hektor reprezentuje interesy Troi,
Natomiast Achilles staje po stronie Greków. Każdy z tych dwóch mężów z innymi priorytetami przystępuje do pojedynku. Achilles chce się zemścić i zdobyć uznanie, z kolei Homer pragnie zachować honor. Obydwoje jednak chcą przede wszystkim pokonać rywala i odnieść zwycięstwo.
Achilles to potomek Peleusa, księcia tesalskiego oraz Tetydy, boginki morskiej. Jego wygląd był niezwykle oryginalny, muskularnie zbudowana sylwetka, dorodna i proporcjonalna postawa pozostawała w sprzeczności z subtelnymi i delikatnymi rysami niemal dziewczęcej twarzy. Ponadto Achilles był od  malutkiego odporny na zranienie, gdyż Tetyda pewnego dnia zanurzyła jego ciało, z wyjątkiem pięty, w wodach Styksu, czyniąc go tym samym niemal nieśmiertelnym. Achilles budził postrach pośród żołnierzy, bali mu się oni stawić czoła. Jednak prędkonogi Achilles miał jeden słaby punkt- piętę, za którą Tetyda trzymała go podczas zanurzania w Styksie – której zranienie mogło spowodować jego śmierć. 
Natomiast Hektor to potomek Priama i Hekade, który doskonale znał sztukę walki i miał opinię najmężniejszego i najzdolniejszego z wojowników w mieście Teby. Był to mężczyzna dobrze zbudowany, o typowo męskich rysach twarzy. W kontraście do Achillesa Hektor zawsze kierował się rozsądkiem, a nie emocjami czy wygórowanymi ambicjami. 
   Pewnego dnia ci dwaj najsławniejsi i najmężniejsi wojownicy musieli stanąć do wspólnej walki, która toczyła się pod murami starożytnej Troi. Początkowo maksymalnie skupiony, ale i opanowany Hektor, oczekuje na swojego przeciwnika, rozważając domniemany przebieg zbliżającej się walki. Sprzeciwił się on prośbom matki i ojca, by zaniechać starcia z Achillesem, według niego musi on stanąć do pojedynku, który będzie walką o honor i męstwo. Zauważmy jednak, że gdy Hektor zauważa prędkonogiego Achillesa, jak dotąd niepokonanego przez nikogo, ogarnia go przejmujący strach i rozpoczyna on odwrót. Achilles rusza w pogoń za Hektorem, w rezultacie wojownicy trzy razy okrążają Teby. Jednak wkrótce Hektor, oszukany przez boginię mądrości Atenę, a z pomocą boga Apollona, ponownie staje do walki. 
W ten sposób mamy okazję zobaczyć Hektora, który mimo świadomości prawdopodobnej porażki, podejmuje wyzwanie. Mówi: Lecz teraz serce każe mi stanąć i zetrzeć się z tobą. Zwyciężę ciebie lub zginę. Honor nakazuje mu podjąć walkę. Mając przeczucie, że zginie podczas pojedynku, prosi Achillesa, żeby po walce wydał jego ciało Tebańczykom. Ten jednak stanowczo mu odmawia, ukazując swą prawdziwą twarz, zawziętą i bezlitosną. Przez Achillesa przemawia zazdrość, pragnienie zemsty.
Rozpoczyna się krwawa walka, podczas której przewagę ma Achilles, jednak Hektor walczy dzielnie i odważnie. Podkreśla: Teraz dosięgła mnie Mojra. Jednak nie padnę bez walki, a w śmierć nie odejdę bez sławy. Składa obietnicę, że do ostatniej minuty swojego życia będzie walczył heroicznie w imię obrony Ojczyzny, da z siebie wszystko. Wkrótce po tych słowach zostaje śmiertelnie ranny.
Krótko przed śmiercią ponownie błaga Achillesa o poszanowanie jego zwłok, jednak i tym razem pozostaje on nieprzebłagany. Achilles jawi się nam jako bezlitosny zabójca, który mimo odniesionego  zwycięstwa, nie potrafi uszanować przeciwnika, kieruje się jedynie pragnieniem zemsty i żądzy krwi. Achilles działa po wpływem emocji, zupełnie zapominając czym jest rozsądek. Zupełnie zapomniał, że oprócz wojownika jest człowiekiem i w związku z tym powinien szanować ludzkie i boskie prawo szacunku względem zmarłego.
Hektor przedstawiony został o wiele pozytywniej w „Iliadzie”. Ukazuje się go jako człowieka miłosiernego, potrafiącego wybaczyć komuś winy, jednocześnie samego proszącego o wybaczenie. Hektor to mężczyzna rozsądny, odważny, kierujący się w swoim życiu przede wszystkim rozumem i doświadczeniem. Ważne są dla niego wartości moralne, takie jak honor, szacunek do rodziców, poszanowanie zmarłego. Potrafi on pokonać swoją słabość, jaką jest strach przed potęgą Achillesa, w imię obrony zagrożonej Ojczyzny i honoru. Ponadto Hektor rezygnuje ze szczęście, jakie mogło go spotkać na gruncie rodziny, u boku małżonki oraz synka, wszystko to dla dobra kraju. Tuż przed swoją śmiercią Hektor potrafi się jeszcze zdobyć na pochwałę dla Achillesa, podkreślając jego siłę, brawurę oraz waleczność. Jednym słowem Hektor to najszlachetniejszy obrońca Teb.
Gdy porównamy obu bohaterów „Iliady”, rzuca się nam odmienny poziom w wykształceniu postaci. Hektor to człowiek inteligentny, kierujący się w swoich działaniach rozsądkiem, potrafiący trzeźwo ocenić zaistniałą sytuację i dokonać odpowiednich decyzji, dojrzały emocjonalnie. To zupełne przeciwieństwo Achillesa, który przede wszystkim najpierw czuje, potem myśli i na podstawie tego czucia działa. Achilles jest przykładem żołnierza, który swoją zapalczywością, porywczością, popędliwością bardziej przypomina nam szalonego wojownika niż wyważonego stratega wojskowego

*”OBRONA SOKRATESA” PLATON
„Obrona Sokratesa” to wystąpienie samego zainteresowanego przed sądem przysięgłych, podczas którego próbuje wykazać bezzasadność takiego oskarżenia. Spisał ją Platon. Sam Sokrates nie zostawił po sobie żadnych pism - wszelkie jego nauki przekazane były przez jego uczniów. Sędziowie skazali go na śmierć (nota bene, Sokrates mógł wybrać wygnanie, ale chcąc uwiarygodnić siebie i swoje życie, zdecydował się na cykutę). Dumny, przekonany o własnej wyższości, ale i nieugięty, twardo obstający przy tym, co uważał za ważne. Pełen pogardy dla głupoty i głupców, ale i osamotniony w dobrym dziele. Ktoś taki musiał zginąć, bo ugiąć się nie mógł. Z kolei Ateny nie mogły już znieść jego obecności.
   Czy tak inteligentny człowiek nie mógł się bronić skuteczniej? Czasami argumenty Sokratesa podszyte były emocjami, a nie intelektem. Może chciał wpłynąć na uczucia sędziów? Może nie chciał odwoływać się do inteligencji, gdyż jej brakowało u słuchaczy? Momentami dziwi jego bezradność i nieco sofistyczna argumentacja (a przecież od sofistów się odżegnywał). Z drugiej strony nie mógł iść na kompromis poprzez pokajanie się i obietnicę zaniechania nauk. Nie mógł zgodzić się na banicję, gdyż z obcego miasta też by go wygnano za tego typu poglądy, których porzucić nie chciał.

*MIT O LABDAKIDACH
   Król Teb, Lajos usłyszał w Delfach przepowiednię, że zginie z rąk własnego syna. Kiedy jego żona - Jokasta urodziła potomka, postanowił go zgładzić. Rozkazał służącemu, aby wyniósł dziecko w góry i tam je porzucił. Ten jednak nie wykonał do końca rozkazu i przekazał niemowlę pochodzącemu z Koryntu pasterzowi, który z kolei oddał je na wychowanie bezdzietnym władcom swej krainy - Polibosowi i Meropie. Edyp nie czuł się szczęśliwy. Rówieśnicy nazywali go podrzutkiem, choć nikt nie chciał wyjawić tajemnicy jego pochodzenia. Aby dowiedzieć się prawdy, Edyp udał się do wyroczni delfickiej. Usłyszał tam straszną przepowiednię, sugerującą, że zabije własnego ojca i ożeni się z własną matką. Po tych informacjach Edyp był pewien, że Polibos i Meropa to jego prawdziwi rodzice, więc postanowił udać się do Teb, aby zapobiec spełnieniu się przepowiedni.
   W drodze spotkał Lajosa, pokłócił się z nim i nie zdając sobie z tego sprawy, iż jest to jego ojciec - zabił go. Następnie spełniła się druga część przepowiedni. W Tebach pojawił się sfinks - dziwny potwór, mający twarz i piersi kobiety, a resztę ciała lwa, ze skrzydłami jak u ptaka. Porywał on ludzi i rzucał w przepaść. Powiedział, że dopiero wtedy ustąpi z ziemi tebańskiej, jeśli ktoś rozwiąże jego zagadkę. Tej zagadki nauczył się od muz, a brzmiała ona następująco: "Co to za zwierzę, obdarzone głosem, które z rana chodzi na czworakach, w południe na dwóch nogach, a wieczorem na trzech?". Król Kreon, który objął rządy po śmieri Lajosa ogłosił, że kto wyjaśni zagadkę otrzyma królestwo tebańskie i ożeni się z Jokastą, wdową po zamordowanym Lajosie.
   W tym właśnie dniu do stolicy przybył Edyp. Odgadł zagadkę Sfinksa i poślubił Jokastę. Przez szereg lat potomek rodu Labdakidów panował szczęśliwie nie zdając sobie sprawy z ciążącej na nim klątwy. Jokasta urodziła mu w tym czasie czworo dzieci: Eteoklesa, Polinejkesa, Antygonę i Ismenę. Zupełnie niespodziewanie zaraza zaczęła dziesiątkować Tebanczyków. Ziarno rzucone w glebę nie wzrastało, więc ziemia leżała ugorem. Dzieci przychodziły na świat martwe, zwierzęta nie rozmnażały się.
   Na pomoc wezwano wróżbitę - Terezjasza, ślepego starca z długą, białą brodą. Utracił on wzrok w młodości, gdy ujrzał w kąpieli nagą Atenę. Zeus dał mu życie siedem razy dłuższe niż przeciętnego człowieka. Pozbawiony widoku ziemskich rzeczy, znał tajemnice przyszłości i rozumiał mowę ptaków. Kiedy Terezjasz zjawił się w pałacu Edypa, oznajmił nieświadomemu swych win królowi, że jest to kara za jego ojcobójstwo i kazirodztwo. Na wieść o tym Jokasta powiesiła się, a Edyp wykłuł sobie oczy i wyruszył w świat, aby odpokutować swe winy. Prowadziły go córki. Szukał krainy, w której spokojnie zostałby pochowany. Zaszedł do miejscowości Kolonos niedaleko Aten i tam umarł. Pochowano go w gaju, do którego wiosną przylatywały słowiki.
W Tebach zostali dwaj bracia: Eteokles i Polinejkes. Ustalili, że władzę będą sprawować na przemian, w ten sposób, że każdy będzie panował przez rok. Eteokles pierwszy wziął berło, lecz po upływie roku nie chciał ustąpić bratu i wygnał go z kraju. Rozgoryczony Polinejkes schronił się na dworze władcy Argos, Adratosa. Tam ożenił się z jego córką i namówił teścia, aby najechał na Teby. Adratos zebrał wojsko i obległ miasto. Ale Tebańczycy uczynili wypad i odnieśli zwycięstwo. Obaj bracia zginęli na polu walki.
   Władzę w państwie ponownie przejął Kreon, brat Jokasty. Nie pozwolił pochować Polinejkesa. Ciało jego kazał wyrzucić krukom na pożarcie i zabronił pod karą śmierci uczcić go pogrzebem. Siostra zmarłego, Antygona nie usłuchała rozkazu. Własnymi rękami wykopała grób i pochowała zwłoki brata. Za karę zamurowano ją w piwnicy.
   W dziesięć lat później synowie wodzów pokonanych pod Tebami przygotowali nową wyprawę. Miasto nie miało sił do obrony. Terezjasz doradził Tebańczykom wysłać do nieprzyjaciół poselstwo z prośbą o pokój, a tymczasem, korzystając z rozejmu uciec z oblężonych murów. Tak się stało. Kiedy rozważono warunki pokoju, wszyscy mieszkańcy naładowali wozy dobytkiem, wsadzili na nie żony i dzieci i opuścili miasto. Po drodze Terezjasz umarł napiwszy się wody z pewnego źródła. Tymczasem wojska nieprzyjacielskie weszły do Teb, zburzyły je doszczętnie, a pozostałe skarby posłały w ofierze świątyni delfickiej

*DLACZEGO GRECY TWORZYLI MITY?
   Mity to opowieści fantastyczne, za pomocą pewnych symboli ułatwiające ludziom zrozumienie odwiecznych praw rządzących światem. Pomagały zrozumieć pochodzenie człowieka, świata i bogów. Wyjaśniały tajemnicę narodzin i śmierci, kształtowały też pewne wzorce moralne. Ukazywały, że dobro zawsze zostanie nagrodzone, natomiast zło karane. Opowieści te łączyły dane społeczności, miały także funkcje sakralna, gdyż zazwyczaj były związane z kultem jakiegoś bóstwa.
    Mity zaspokajały pragnienia człowieka starożytnego, dotyczące poznania otaczającej go rzeczywistości. Człowiek nie czuł się zawieszony w pustce, ale wiedział o tym, że nad światem czuwają bogowie. Grecy stworzyli wyobrażenia swoich bogów na swoje, ludzkie podobieństwo. Dzięki temu, o wiele łatwiejsze było wyobrażenie sobie tego, jak rządzą światem. Bogowie greccy tworzyli jedną wielką rodzinę, podobnie, jak ludzie cierpieli, kochali, zazdrościli i mścili się. Mity greckie wyjaśniały odwieczne prawa rządzące przyrodą, takie, jak zmiana pór roku. O przemianie pory letniej w porę zimową mówi mit o Demeter i jej córce Persefonie. Grecy wierzyli, że nastanie zimy jest spowodowane żalem bogini urodzaju Demeter, która opłakuje swoją córkę schodzącą na trzy miesiące do podziemia, aby spędzić je u boku swego męża, Hadesa, władcy królestwa zmarłych. Kiedy zaś Persefona wychodziła po tych trzech miesiącach na ziemię, radość jej matki była tak ogromna, że cała przyroda budziła się do życia i na świecie nastawała wiosna.    Grecy próbowali wyobrazić sobie co się dzieje z człowiekiem po jego śmierci. Mity oswajały go z tym tematem, sprawiając, że śmierć nie przyjmowano z tak wielkim strachem. Grecy wierzyli, że dusza ludzka, aby dostać się do Hadesu, musi najpierw przepłynąć wszystkie piekielne rzeki, w tym Styks, najważniejszą z nich wszystkich. Przez te rzeki dusze przewoził starzec Charon, który miał pobierać od każdej duszy opłatę, równą jednemu obolowi. Dlatego człowiekowi po śmierci wkładano do ust obola. Zmarłemu wkładano także do ubrania, kilka ciastek pieczonych na miodzie, które miały obłaskawić piekielnego psa Cerbera. Wyobrażając sobie życie pośmiertne za pomocą ziemskich realiów Grecy oszczędzali sobie trwogi przed nieznanym.
   Mity odzwierciedlały także odwieczne ludzkie marzenia, takie jak choćby szybowanie w chmurach, niczym ptak. Mówi o tym mit o pierwszych podniebnych lotnikach, Dedalu i Ikarze. Budowniczy Dedal, któremu król Minos nie chciał pozwolić na opuszczenie Krety, sporządził z piór i wosku olbrzymie skrzydła, na których wraz z synem Ikarem przelecieć nad morzem do ojczyzny. Niestety Ikar wzbił się za wysoko i dlatego spadł do wody, nie zmienia to jednak faktu, że w tym micie spełniło się ludzkie marzenie o lataniu niczym ptak.
   Mity odzwierciedlały także ludzkie marzenia o niezwykłych wyczynach, przygodach i sławie. Wszystkie opowiadania o bohaterach, przedstawiają ich, nie tylko, jako osiłków, ale także jako osoby sprytne i pomysłowe. Bohaterowie przekraczali granice ludzkich możliwości, swymi dokonaniami dorównywali bogom.

*DYTYRAMB
   Dytyramb, wzniosła lub tragiczna pieśń pochwalna, rodzaj ody. Charakteryzuje się stylem patetycznym i ekstatycznym, przejętym po starożytnych hymnach ku czci boga Dionizosa (grecki: Dityrambos).

*KATHARSIS
   Samo pojęcie katharsis zostało stworzone i zdefiniowane przez Arystotelesa w jego „Poetyce”. Szczególnie pamiętajmy o tym, że katharsis to jedna z podstawowych i najważniejszych cech tragedii, a zwłaszcza tragedii antycznej. Nie zapominajmy jednak o tym, że katharsis nie odnosi się wyłącznie do literatury, z którą najczęściej kojarzymy to pojęcie. Pamiętajmy także o tym, że ma ono swoje miejsce również w psychologii, gdzie oznacza przede wszystkim uwolnienie się od jakiegoś dręczącego nas cierpienia.

*FATUM
   Fatum – zły los. W mitologii greckiej to personifikacja nieuchronnego, nieodwracalnego losu; nieodwołalna wola bogów, na którą nikt nie ma wpływu. Fatum ciążące nad bohaterem ograniczało ramy jego wolnej woli, kierując skutki działań w jednym tylko, zgubnym kierunku. Było bezpośrednią przyczyną jego końcowej klęski i tragedii.

*ANANKE
   Ananke - bogini przeznaczenia rządzącego życiem bogów i ludzi, uosobienie konieczności. Odgrywała ważną rolę w wierzeniach orfików.

*ILIADA PLAN WYDARZEŃ
ILIADA nie przedstawia całego oblężenia Ilionu (Troi),  jak można by wnosić z tytułu. Bardziej przystawałby do treści eposu tytuł Achilleida. Gniew Achilla jest główną treścią eposu. Homer bowiem ukazuje w nim jeden z epizodów ostatniego roku dziesięcioletniej wojny o Troję: wódz Greków Agamemnon obraził i rozgniewał Achillesa, zabierając mu brankę wojenną Bryzeidę, Mimo że Trojanie osiągają przewagę nad Grekami, zacięty w gniewie Achilles nie powraca do walki. Dopiero śmierć jego przyjaciela Patroklosa powoduje zmianę decyzji. Achilles wraca na pole bitwy i w pojedynku z Hektorem, synem króla Troi, dokonuje zemsty. Księgi Iliady wypełnia tematyka batalistyczna i bohaterska, ale fabuła skupia się wokół postaci Achillesa, co zapowiada inwokacja.   
1. Naczelny wódz grecki, Agamemnon, porywa Chryzeidę.
2. Apollo na prośbę Chryzesa (ojca Chryzeidy) zsyła na obóz Greków zarazę.
3. Kłótnia Achillesa z Agamemnonem w tej sprawie. Ostatecznie Agamemnon oddaje Chryzesowi jego córkę, ale w zamian odbiera Achillesowi jego brankę Bryzeidę.
4. Achilles przestaje walczyć, jego matka Tetyda udaje się do Zeusa na Olimp prosząc go, żeby wspomógł Trojańczyków. Zeus, choć boi się gniewu Hery, zgadza się to zrobić.
5. Bitwa, w której Menelaos pojedynkuje się z Parysem. W ostatniej chwili przegrywającego Parysa unosi z pola bitwy Afrodyta.
6. Grecy proszą Achillesa, aby wziął udział w bitwie, ale ten odmawia.
7. Patrokles pożycza od Achillesa zbroję, wpada w wir walki i ginie z ręki Hektora.
8. Achilles wpada w gniew z powodu śmierci przyjaciela. Dostaje od Hefajstosa nową zbroję i zabija Hektora w pojedynku, a potem bezcześci jego ciało.
9. Do Achillesa przybywa Priam, błagając o wydanie ciała syna. Achilles wzrusza się cierpieniem starca i rozkazuje wydać mu ciało. Odbywa się pogrzeb Hektora.

*SYMBOLIKA ODYSA
Wędrówka Odysa symbolizuje ludzki los. Odyseusz dążąc do Itaki tułał się po świecie przez wiele lat, pokonując wszelkie trudności dzięki własnej odwadze i sprytowi. Po dziesięciu latach udało mu się powrócić do ojczyzny, ukochanej Penelopy i syna Kalimacha. Wędrówka ta jest symbolem ludzkiego losu, ponieważ każdy z nas tak jak i Odyseusz musi zmagać się z losem, dokonywać wyborów oraz pokonywać trudności. Najważniejsze jest, abyśmy potrafili wrócić na drogę prowadzącą do celu i osiągnąć to, co zamierzyliśmy.

*RETORYKA
   Retoryka, pierwotnie sztuka pięknego, logicznego mówienia oraz wyrażania uczuć, wchodząca w skład podstawowego wykształcenia humanisty. Retoryka ukształtowała się w starożytnej Grecji, za jej ojca uchodzi Sokrates, a rozwijali ją m.in.: Arystoteles, Gorgiasz, sofiści, w Rzymie zaś - Cyceron, Kwintylian, Tacyt, Hermogenes.
W starożytności retoryka odgrywała olbrzymią rolę w życiu publicznym, a traktaty retoryczne stanowiły ważną część piśmiennictwa. Kładziono nacisk na perswazyjną umiejętność przekonywania i główne czynniki wypowiedzi retorycznej: dydaktyczne, estetyczne i emocjonalne.

Offline

 

Stopka forum

RSS
Powered by PunBB
© Copyright 2002–2008 PunBB
Polityka cookies - Wersja Lo-Fi


Darmowe Forum | Ciekawe Fora | Darmowe Fora
www.wresling.pun.pl www.pyrzyce.pun.pl www.bia.pun.pl www.polish-hh.pun.pl www.felinskiego-krakow.pun.pl